28 stycznia 2024 r., w Warszawie, przedstawiciele Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej, wzięli udział w uroczystościach zorganizowanych w 80. rocznicę utworzenia 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej.
Uroczystości odbywały się w Katedrze Polowej Wojska Polskiego i w sali konferencyjnej Ordynariatu Polowego WP.
ZOR RP reprezentowali: wiceprezes ZG - Marcin Łada i członek Zarządu Koła w Starych Babicach - mat w st. spocz. Stanisław Sekuła.
Mszy św., odprawionej w intencji żołnierzy 27 WDP AK, przewodniczył ks. ppłk Mirosław Biernacki. Obecne były poczty sztandarowe środowisk kresowych, uczestniczyli w nich m.in. przedstawiciele GH „Zgrupowania Radosław” i młodzież z klas mundurowych z Mroczy i Szubina, która weszła w skład pocztu sztandarowego 27 WDP AK.
W homilii ks. ppłk Mirosław Biernacki podkreślił, że w czasach opętania złem i nienawiścią żołnierze 27 WDP AK byli dla ludności cywilnej nękanej zarówno przez okupantów, jak i przez ukraińskich nacjonalistów „światłem nadziei”. – Światłem, które pozwoliło znaleźć na powrót wiarę w człowieka, sprawiło ono, że odżyła w ludziach duchowa moc przezwyciężenia terroru, strachu i niemocy, spowodowanej latami uciemiężenia – powiedział.
W uroczystości uczestniczyli m.in.: Anna Lewak - prezes Okręgu Wołyńskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, Ewa Siemaszko - wybitna badaczka dziejów Wołynia i ludobójstwa dokonanego w Małopolsce Wschodniej, poseł Tadeusz Samborski, przedstawiciele Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, członkowie organizacji skupiających Kresowian, kombatanci oraz mieszkańcy Warszawy.
Po zakończonej Eucharystii pod tablicą, umieszczoną na ścianie katedry, upamiętniającą ofiary Rzezi Wołyńskiej dokonanej przez UPA, złożone zostały wieńce i kwiaty.
XXX
W 80. rocznicę powstania dywizji
W związku z przekroczeniem przez Armię Czerwoną przedwojennej granicy Rzeczypospolitej Polskiej w okolicach Sarn na Wołyniu, 4 stycznia 1944 roku, pułkownik Kazimierz Bąbiński „Luboń”, komendant Wołyńskiego Okręgu AK „Haneczka”, wydał 16 stycznia rozkaz koncentracji sił AK na Wołyniu i rozpoczęcia planu „Burza”. 28 stycznia 1944 r. podjął decyzję utworzenia dywizji piechoty nawiązującą do tradycji 27. Dywizji Piechoty Wojska Polskiego stacjonującej w latach 1921–1939 roku we Włodzimierzu Wołyńskim, Łucku i Kowlu.
27 WDP AK została sformowana jako odpowiedź na ataki ze strony nacjonalistów ukraińskich i UPA z istniejących wcześniej oddziałów partyzanckich i zmobilizowanych żołnierzy konspiracji inspektoratów AK: Kowel, Łuck i Równe.
Wykonanie rozkazu dotyczącego realizacji planu „Burza” napotkało szereg trudności. Część członków samoobron nie wyruszyła na koncentrację z powodu ciągłego zagrożenia ich miejscowości ze strony UPA. Na miejsce nie dotarli także żołnierze z terenów objętych już walkami frontowymi.
27 Wołyńska DP AK była największym zgrupowaniem partyzanckim na ziemiach polskich w czasie II wojny światowej, liczyła około 6-7 tys. żołnierzy. Do maja 1944 roku walczyła na Wołyniu z Niemcami, a następnie przebiła się na Lubelszczyznę, gdzie 25 lipca 1944 roku została otoczona i rozbrojona przez wojska sowieckie. Większość jej oficerów zesłano do łagrów w ZSRR lub osadzono w więzieniach, żołnierze zasilili także szeregi LWP.
XXX
Konferencja po mszy św.
Spotkanie po mszy św. w sali konferencyjnej Ordynariatu Polowego WP otworzyła prezes Anna Lewak. Następnie głos zabrała przedstawicielka UDSKiOR Katarzyna Leciejewska, która odczytała list ministra Jana Józefa Kasprzyka do zebranych. W dalszej kolejności wystąpił dr Leon Popek z IPN w Warszawie, który przedstawił nowe dokumenty dotyczące 27 WDP AK.
– Fenomen tej dywizji polegał na tym, że powstała ona na ziemi niezwykle skrwawionej. Wołyń poniósł ogromne straty od Sowietów (4 wywózki na Sybir), podczas okupacji niemieckiej (a zwłaszcza przez działalność policji ukraińskiej) i rzezi wołyńskiej. W tym kontekście warto wiedzieć, że 27 WDP AK liczyła blisko 7 tys. żołnierzy! Ci żołnierze w latach 80.- 90. organizowali zjazdy, spotkania, zaczęli upamiętniać miejsca gdzie polegli ich koledzy, w tym czasie napisano także bardzo wiele wspomnień, około 100 książek. Żołnierze zamienili karabiny na pióra - powiedział.
Dr Popek podczas swojego wystąpienia polecał także ciekawe wydania książkowe: m.in. Biuletyn IPN z artykułem Ewy Siemaszko poświęconym Zygmuntowi Rumlowi, książkę Leona Karłowicza „Ludobójcy i ludzie” mówiącej m.in. o tym za co ginęli Ukraińcy z rąk swoich pobratymców i album „Kościoły i Kaplice na Wołyniu” z obrazami Włodzimierza Sławosza Dębskiego.
Kolejnym mówcami byli: mecenas Andrzej Siedlecki, który zaapelował o podjęcie szerszych działań zmierzających do prawnej rehabilitacji niesłusznie skazanych bohaterów, a także Paweł Zdziarski z organizacji „Wspólnota i Pamięć” przedstawiając zagadnienie postawienia Krzyża Wołyńskiego na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie.
Podczas spotkania wyświetlono także krótkie filmy produkcji Andrzeja Wyrozębskiego „AW Film Studio” dotyczące m.in. legendy 27 Dywizji, motoryzacji AK i relacji polskich bohaterów z walk o wolną Polskę.
Spotkanie uświetnił występami artystycznymi zespół wokalny ,,Hubal”, który działa od kilku lat w Klubie 2 Hrubieszowskiego Pułku Rozpoznawczego.
XXX
27 WDP AK w Centralnej Bibliotece Wojskowej
Dla upamiętnienia 80 rocznicy utworzenia 27WDP AK Centralna Biblioteka Wojskowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie przygotowała wystawę gablotową, na której prezentowane są relacje oraz zdjęcia pochodzące z Archiwum Środowiska Żołnierzy 27 Wołyńskiej DP AK, przechowywane w zbiorach specjalnych CBW oraz publikacje poświęcone tej jednostce. Ekspozycja jest udostępniona zwiedzającym w galerii wystawienniczej CBW im. kustosza Wiktora Kochanowskiego, przy ul. Ostrobramskiej 109.
Źródła - strony internetowe: Ordynariatu Polowego WP, Centralnej Biblioteki Wojskowej i obsługa własna M.Ł.
Fot. Stanisław Sekuła i Marcin Łada
