4 lutego 2024 r., w Siedlcach, z udziałem Piotra Przygodzkiego z Końskowoli – członka Okręgu Lubelskiego Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej, odbyła się uroczystość upamiętniająca 81. rocznicę ratowania dzieci z Zamojszczyzny.
Uroczystość organizowana była przez Stowarzyszenie Domu Dziecka - Pomnika im. Dzieci Zamojszczyzny w Siedlcach. Zebrani przedstawiciele środowisk patriotycznych uczestniczyli we mszy św. w kościele pw. Św. Stanisława w Siedlcach, następnie udali się na cmentarze do mogił dzieci z Zamojszczyzny, do tablicy upamiętniającej bohaterskiego burmistrza Siedlec Stanisława Zdanowskiego i do pomnika Pamięci Dzieci Zamojszczyzny.
Podczas uroczystości Piotr Przygodzki pogratulował organizatorom kultywowania pamięci o ofiarach Zamojszczyzny i bohaterskich mieszkańcach Siedlec, w tym pomięci o burmistrzu Zdanowskim i kolejarzach, którzy ratowali grupy młodych Polaków. Przedstawiciel ZOR RP od dłuższego czasu rozbudowuje kolekcję mundurów WP, a także różnych służb mundurowych działających dla dobra Polski. Podczas uroczystości otrzymał historyczny mundur kolejarski Henryka Wiechetka - Naczelnika Lokomotywowni Siedlce, który był niezwykle zasłużony dla sprawy upamiętniania tragedii dzieci Zamojszczyzny. Mundury eksponowane są na różnych wystawach historycznych i są także eksponatami podczas społecznych lekcji historii prowadzonych przez Piotra Przygodzkiego. Tak będzie również z mundurem naczelnika Wiechetka, który posłuży do obrazowania historii Zamojszczyzny. Za ten piękny dar Piotr Przygodzki składa podziękowanie Panu Dariuszowi Miturze – Dyrektorowi Ośrodka – Pomnika.
Warto wiedzieć, że akcja wysiedleńcza ludności Zamojszczyzny, według opracowanego planu przez zbrodniarza wojennego Himmlera, rozpoczęła się 27 listopada 1942 r. Wypędzono z własnych domów 110 tys. osób w tym 33 tys. dzieci. Wysiedlonych pędzono do obozu przejściowego w Zamościu, gdzie następowała segregacja. Dzieci odbierano rodzicom. Stamtąd wywożone były do obozów koncentracyjnych lub do Rzeszy na zniemczenie.
Sześć takich transportów z dziećmi w styczniu i lutym 1943r. skierowano przejazdem przez siedlecki węzeł kolejowy. Tu z pomocą i ratunkiem przyszli mieszkańcy miasta i polscy kolejarze, którzy śledzili transporty uwięzionych dzieci od samego Zamościa. Uratowano ponad 2,5 tys. Dzieci momentalnie trafiły do siedleckich rodzin, gdzie znalazły opiekę. Jednak wiele zmarło z wyczerpania, głodu i zimna w wagonach.
3 lutego 1943r. w Kościele Św. Stanisława odbyła się uroczysta msza święta połączona z pogrzebem zamarzniętych dzieci - niektóre miały zaledwie 3 m-ce życia. Spoczęły w zbiorowych mogiłach na siedleckich cmentarzach. W manifestacyjnym kondukcie żałobnym, na czele z burmistrzem Stanisławem Zdanowskim i kolejarzami, przeciwko ludobójstwu niewinnych dzieci protestowało ponad 10 tys. mieszkańców Siedlec. Pogrzeb Dzieci Zamojszczyzny – był największą manifestacją polskiej ludności cywilnej w czasie niemieckiej, hitlerowskiej okupacji!
Dzieci spoczęły na nekropolii przy ulicy Cmentarnej w kwaterze nr 20. Wiele osób zaangażowanych w organizację manifestacji przypłaciło to prześladowaniami ze strony Niemców. Burmistrz miasta za kierowanie akcją ratowania dzieci i zorganizowanie manifestacyjnego pogrzebu został zesłany do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu.
W 40-tą rocznicę tych tragicznych wydarzeń, z inicjatywy Henryka Wiechetka - Naczelnika Lokomotywowni Siedlce, odbył się na siedleckim węźle kolejowym I Zjazd uratowanych Dzieci Zamojszczyzny oraz ich wybawców. Wtedy też zawiązała się idea wybudowania Domu Dziecka - Pomnika. W tym celu powstał Społeczny Komitet, a następnie Stowarzyszenie Domu Dziecka - Pomnika im. Dzieci Zamojszczyzny w Siedlcach, którego celem było wybudowanie domu dla współczesnych sierot oraz upamiętnienie tamtych tragicznych lat wojny, ku przestrodze, by nigdy więcej nic takiego nie zdarzyło się na naszej ziemi.
Pomimo wielu przeciwności Henryk Wiechetek - społecznik, który postanowił uchronić od zapomnienia ten szczególnie bolesny epizod okupacji hitlerowskiej - zrealizował swoje życiowe marzenie. Powstał kompleks budynków z 30 mieszkaniami rodzinnymi o wysokim standardzie dla dzieci współcześnie skrzywdzonych przez los.
Centrum Pomnika Dzieci Zamojszczyzny zostało otwarte w 1998 r. podczas II Zjazdu Dzieci Zamojszczyzny. W uroczystościach uczestniczyli posłowie Bundestagu. W roku następnym pierwsze niepełne rodziny znalazły tutaj schronienie. Obecnie głównymi działaniami Stowarzyszenia jest pomoc mieszkaniowa, organizowanie imprez dla dzieci (choinki noworoczne, festyny), kolonii letnich oraz obchodów ratowania Dzieci Zamojszczyzny.
P.P.
Źródło: strony internetowe Stowarzyszenia Domu Dziecka - Pomnika im. Dzieci Zamojszczyzny w Siedlcach i IPN oraz obsługa własna.
