22 czerwca 2024 r., w Częstochowie, uroczyście odsłonięto tablicę pamiątkową poświeconą 7 Dywizji Piechoty. Organizatorem uroczystości, jak również inicjatorem opracowania, ufundowania i umieszczenia tablicy pamiątkowej na elewacji budynku Muzeum Częstochowskiego, zlokalizowanego przy ul. Al. Najświetszej Maryi Panny 47 w Częstochowie, był Zarząd Główny Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej w Warszawie oraz członkowie Koła Związku w Częstochowie.
Celem naszej inicjatywy jest kontynuacja rozpoczętych kilka lat temu działań na rzecz wskrzeszenia zaniechanych niegdyś obchodów rocznic bitew 7 Dywizji Piechoty i stworzenie trwałego miejsca na mapie Częstochowy.
Wybór tego miejsca nie jest przypadkowy, gdyż ten budynek w przeszłości był siedzibą dowództwa 7 Dywizji Piechoty, która powstała na mocy rozkazu Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego z 9 maja 1919 roku.
Jej trzon stanowiły XIII Brygada Piechoty, XIV Brygada Piechoty oraz VII Brygada Artylerii. Na stałą siedzibę dowództwa wyznaczono Częstochowę. Także tu mieściły się sztaby XIV Brygady Piechoty i VII Brygady Artylerii.
W 1939 roku, gdy niemieckie zagrożenie narastało, 7 Dywizja Piechoty otrzymała zadanie obrony rejonu Częstochowy i zabezpieczenia kolei warszawsko-wiedeńskiej.
Szanowni Państwo
W związku z odsłonięciem 22 czerwca 2024 r. tablicy pamiątkowej poświęconej 7 Dywizji Piechoty w Częstochowie, Związek Oficerów Rezerwy RP przygotował dla odwiedzających naszą stronę internetową, wykaz wybranych publikacji pozwalających na poszerzenie wiedzy dotyczącej wzmiankowanego związku taktycznego Wojska Polskiego.
W miarę upływu lat, zaciera się ludzka pamięć, odchodzą ostatni świadkowie kształtowania się zrębów państwowości Rzeczypospolitej Polskiej po 1918 roku.
Tym bardziej więc należy przypomnieć, że jedną z pierwszych decyzji władz wojskowych odradzającego się Państwa Polskiego był rozkaz w sprawie sformowania w Częstochowie tzw. Dużej Jednostki Wojskowej. Sformowana 7 Dywizji Piechoty Wojska Polskiego, była jedna z tych dużych jednostek, które miały stać na straży bezpieczeństwa narodowego.
Częstochowa, była i jest miastem szczególnym również na gruncie postaw patriotycznych jej mieszkańców. Z tego miasta kilkuset ochotników ruszyło do walki w obronie Warszawy w czasie nawały bolszewickiej. Także z racji nieodległej wówczas granicy z Rzeszą Niemiecką, Częstochowa stanowiła zaplecze, dla rozgrywających się na pobliskim Górnym Śląsku, powstańczych zmagań o polskość tych ziem.
Częstochowa gościła również w 1920 r. uchodźczy rząd ukraiński Semena Petlury.
W tych okolicznościach decyzja o ulokowaniu w Częstochowie oprócz 27 pułku piechoty, 7 dywizjonu artylerii ciężkiej i 7 pułku artylerii lekkiej - całego dowództwa dywizyjnego -wydawała się oczywistością.
Cały okres częstochowskiego międzywojnia upływał pod znakiem obecności żołnierskiej.
- To stąd w 1920 r. szeregowi, podoficerowie i oficerowie nowo sformowanego związku taktycznego wyruszyli na wojnę z bolszewicką Rosją.
- To na tym terenie przez 20 lat Polski, Wojsko Polskie miało swój istotny wpływ na budowanie obronności, zarówno poprzez szkolenia wojskowe żołnierzy rezerwy, jak i poprzez pracę organiczną, jaką było wpieranie wysiłków administracji w walce z analfabetyzmem wśród poborowych, inicjowanie i wpieranie organizacji społecznych, czy wreszcie podnoszeniem prestiżu Częstochowy jako miasta.
- To tutaj swoją służbę pełnił jako dowódca piechoty dywizyjnej, późniejszy legendarny generał Stanisław Maczek. Żołnierzem 74 górnośląskiego pułku piechoty wchodzącego w skład 7 Dywizji był mjr Jan Wrzosek – olimpijczyk i zdobywca wicemistrzostw w strzelaniu z pistoletu. Także tutaj odbywał swoje przeszkolenie jako młody podchorąży piechoty, późniejszy as lotniczy dywizjonu 303 ppłk Jan Zumbach.
- To na ziemi częstochowskiej, 7 Dywizja Piechoty stoczyła swój „zapomniany” bój wrześniowy, wykonując działania opóźniające i osłonowe na styku Armii Łódź i Armii Kraków wraz ze swoim dowódcą generałem brygady Januszem Gąsiorowskim.
- Wydaje się, że ogólnie mało znany jest też tragiczny fakt, że żołnierze 7 Dywizji Piechoty za swoją nieustępliwą walkę i heroizm stali się ofiarami pierwszej zbrodni wojennej Wermachtu na ziemiach polskich, jaka miała miejsce 9 września 1939 r. pod Ciepielowem. Cześć ich Pamięci !
Nieco więcej o historii 7 Dywizji Piechoty można przeczytać choćby w prowadzonej przez Ośrodek Dokumentacji Dziejów Częstochowy internetowej encyklopedii miasta.
Ponadto polecamy poniższe publikacje zarówno w postaci tradycyjnej jak i informacje dostępne w formie elektronicznej. W porządku chronologicznym należy wskazać, że pierwszą publikacją poświęconą co prawda tylko wycinkowi działań bojowych 7 Dywizji Piechoty jako związku taktycznego, jest opracowanie ppłk. Stanisława Borowca z 1925r. Publikacja tym cenniejsza, że spisana ręką uczestnika działań bojowych-sztabowca w oparciu o dostęp do dokumentów sztabowych oraz relacji i wspomnień uczestników wojny polsko-bolszewickiej 1920roku.
Duże znaczenie dla zainteresowanych historią tego związku taktycznego mają prace Pana Lecha Mastalskiego oraz Pana Adama Kurusa. Opracowania te oparte na solidnym warsztacie historycznym stanowią jakość samą w sobie.
Szczególne wyrazy uznania należą się również Panu Jerzemu Pelc Piastowskiemu, którego wieloletnim poszukiwaniom zawdzięczamy pamięć żołnierzy 74 Górnośląskiego Pułku Piechoty zamordowanych pod Ciepielowem przez Wermacht.
Również na gruncie samorządowym nie sposób zapomnieć o lokalnej inicjatywie Ośrodka Badań Dziejów Częstochowy Muzeum Częstochowskiego które uruchomiło w wersji elektronicznej Encyklopedię Częstochowy. W syntetycznym ujęciu przydatne dla PT Czytelników mogą być również dedykowane poszczególnym jednostkom 7 Dywizji Piechoty materiały zawarte w WikiWand, zawierające wykazy żołnierzy służących w tych jednostkach.
Na koniec wspomnieć należy również o dużym wkładzie jaki wnosi dla kultywowania pamięci środowisko pasjonatów historii skupiające się wokół Stowarzyszenia Historycznego Reduta Częstochowa.
Publikacje książkowe:
- Stanisław Borowiec, Nad Bugiem. Walki osłonowe 7 Dywizji Piechoty (5 sierpień -11 wrzesień 1920r). , Warszawa 1925.
(wersja elektroniczna dostępna pod adresem: https://polona.pl/item-view/37ac561b-05de-40b5-8fb1-7c455406df68?page=7)
2. Antoni Bożejko, Zarys historji wojennej 74-go górnośląskiego pułku piechoty., Warszawa 1929
3.Ludwik Czyżewski, Bój spotkaniowy 7 Dywizji Piechoty z grupą uderzeniową Woroszyłowa, t. 18, III–VI , Warszawa 1936,
4. Adam Kurus, Czołgi na przedmieściach. 7 Dywizja Piechoty w obronie Częstochowy 1-3 września 1939 roku, Oświęcim 2015.
5.Adam Kurus, 7 Dywizja Piechoty, Wielka Księga Piechoty Polskiej, T. 7, Warszawa 2016
6. Lech Mastalski, 7 Dywizja Piechoty w latach 1918-1939, Tarnowskie Góry 2012
7. Jerzy Pelc-Piastowski, Zagłada Batalionu, Częstochowa 2013.
Artykuły i inne publikacje elektroniczne
- Stowarzyszenia Historycznego Reduta Częstochowa (http://www.redutaczestochowa.pl/)
- Centralna Biblioteka Wojskowa (https://opac.cbw.wp.mil.pl/catalog)
- Paweł Michalski, 7 Dywizja Piechody, Encyklopedia Częstochowy (https://encyklopedia.czestochowa.pl/hasla/7-dywizja-piechoty)
- Kompania łączności 7 Dywizji Piechoty , Wikiwand, (https://www.wikiwand.com/pl/Kompania_%C5%82%C4%85czno%C5%9Bci_7_Dywizji_Piechoty)
- 27 pułk piechoty, Wikiwand, (https://www.wikiwand.com/pl/27_Pu%C5%82k_Piechoty_(II_RP)
7 pułk Artylerii Lekkiej, Wikiwand, (https://www.wikiwand.com/pl/7_Pu%C5%82k_Artylerii_Lekkiej_(II_RP
A.W.
