W uroczystości, która odbyła się 27 września 2024 r. przed Grobem Nieznanego Żołnierza i Pomnikiem Grunwaldzkim na pl. Jana Matejki w Krakowie udział wzięli członkowie Okręgu Małopolskiego Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej: ppłk Grzegorz Klose i por. Dawid Goliński.
Obecni byli przedstawiciele władz wojewódzkich i miejskich z marszałkiem Łukaszem Smółka na czele, reprezentanci służb mundurowych, IPN-u, Muzeum AK oraz organizacje kombatanckie, korpus konsularno-dyplomatyczny, harcerze, mieszkańcy Krakowa.
List od wojewody małopolskiego dr. inż. Krzysztofa Jana Klęczara odczytała Monika Kolasa z Urzędu Wojewódzkiego.
- Fenomen na skalę światową – tak badacze i historycy mówią o Polskim Państwie Podziemnym. Dobrze zorganizowane. Działające zarówno w pionie wojskowym, jak i cywilnym. Ukształtowane na poziomie centralnym, wojewódzkim i powiatowym. A to wszystko w czasie okupacji ziem polskich przez Niemcy i Związek Sowiecki. Tak bronił się duch polskiej państwowości. Duch narodu polskiego. Tak przetrwał, by odrodzić się i doprowadzić do wolności, która jest naszym udziałem. Dzisiaj składamy hołd wiernym synom Ojczyzny, którzy w latach II wojny światowej i powojennego komunistycznego zniewolenia podejmowali cywilną i zbrojną walkę o niepodległą Polskę. Nieśmy wdzięczną pamięć za ich trud, poświęcenie i oddanie sprawom państwowym – napisał w liście skierowanym do uczestników uroczystości wojewoda małopolski Krzysztof Jan Klęczar.
Przemówienie wygłosił dyrektor krakowskiego oddziału IPN dr hab. Filip Musiał. – Spotykamy się tutaj, jak co roku, by z całej serii naszych martyrologicznych rocznic, obchodzić tę, która pokazuje zwycięstwo ducha nad okupacyjną materią i niezłomności nad terrorem. Z siły woli, hartu ducha, wyjątkowej odwagi i poświęcenia wyrastało Polskie Państwo Podziemne – fenomen na skalę światową, której nie udało się nigdy wcześniej i nigdy później stworzyć nikomu innemu, w żadnej części świata. Tylko nasi przodkowie byli do tego zdolni. – powiedział podczas przemowy dyrektor krakowskiego IPN dr hab. Filip Musiał.
W dniu 27 września 1939 r. gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz wraz z grupą oficerów powołał Służbę Zwycięstwu Polski, konspiracyjną organizację wojskową, mającą na celu kontynuować walkę przeciwko Niemcom i Sowietom. Następnie przekształcona w Związek Walki Zbrojnej w dniu 04 grudnia 1939 r., a później w Armię Krajową (14.02.1942 r.). Stała się ona zalążkiem Polskiego Państwa Podziemnego, które działając w latach 1939–1945 na terenach okupowanych przez Niemców i Sowietów, było fenomenem w ogarniętej wojną Europie. Polskie Państwo Podziemne kierowane było przez władze RP na uchodźstwie: prezydenta, rząd i Naczelnego Wodza oraz ich krajowe przedstawicielstwa.
Pomimo trwającej okupacji polskich ziem przez nazistowskie Niemcy i Związek Sowiecki ciągłość prawna państwa polskiego została zachowana. Jego władze na uchodźstwie, uznawane przez społeczność wolnego świata, przez całą wojnę kierowały walką o niepodległość, a w okupowanym kraju Polacy zbudowali imponujące państwo podziemne, będące fenomenem na skalę światową.
Oprócz struktur wojskowych PPP obejmowało m.in. administrację na poziomie centralnym, wojewódzkim i powiatowym, agendy odpowiedzialne za tajne nauczanie na wszystkich szczeblach oświaty, sądownictwo, działalność propagandową, wywiadowczą i pomocową. Całość podlegała rządowi emigracyjnemu.
Na zakończenie obchodów 85. rocznicy powstania Polskiego Państwa Podziemnego odbyła się modlitwa w intencji poległych za ojczyznę prowadzona przez kapelana wojskowego, apel poległych oraz salwa honorowa oddana przez kompanię reprezentacyjną garnizonu Kraków.
Pamięci cywilom i wojskowym – bohaterom tamtych dni, oddajmy wdzięczność i szacunek. Cześć i chwała bohaterom!
G.K.
Foto: D. G.
