19 lipca 2023 r., w warszawskim „Przystanku Historia” Instytutu Pamięci Narodowej, delegacja Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej, wzięła udział w uroczystym przekazaniu nieśmiertelnika po st. sierżancie Franciszku Żbikowskim.
Delegację ZOR RP stanowili: płk w st. spocz. Henryk Łazarski, Wiesława Karczmarczyk i Michał Zygmunt.
Uroczystość otworzył i powitał gości dr Rafał Leśkiewicz - rzecznik prasowy IPN. Podczas ceremonii wręczenia nieśmiertelnika przemówienia wygłosili ambasador Izraela w Warszawie Jakow Liwne i Prezes IPN dr Karol Nawrocki.
Nieśmiertelnik odebrała Iwona Rybicka, siostrzenica sierżanta Franciszka Żbikowskiego, w asyście członków rodziny.
Nieśmiertelnik polskiego żołnierza, odnalazł w Izraelu Gan Erez, pasjonat historii z Izraela. Erez ustalił, że nieśmiertelnik należał do polskiego żołnierza Franciszka Żbikowskiego, służącego w armii gen. Andersa, która przez kilka miesięcy stacjonowała w brytyjskim Mandacie Palestyny.
Prezes IPN dr Karol Nawrocki dziękując za przekazaną pamiątkę powiedział, że jest ona jednym ze świadectw polskich losów w czasie II wojny światowej. „Polska, jako jedyna na świecie wystawiła w tej wojnie cztery armie – Wojsko Polskie we wrześniu 1939 roku, największą podziemną formację zbrojną – Armię Krajową, Armię Polską na Wschodzie i Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. W dwóch z tych armii walczył Franciszek Żbikowski. Przeszedł długą drogę, bił się pod Monte Cassino i wyzwalał Bolonię” – powiedział. Dodał, że ta pamiątka jest ważna nie tylko dla rodziny, ale także wszystkich Polaków, którzy pamiętają o historii. Dodał, że uroczystość jest także okazją do przypomnienia trwającej „od czasów Insurekcji Kościuszkowskiej i Legionów Polskich we Włoszech, aż po odyseję wolności generała Andersa” wspólnej walki o wolność. Dodał, że świadectwem ich poświęcenia są nagrobki żydowskich żołnierzy 2. Korpusu Polskiego na cmentarzu pod Monte Cassino.
„Jestem szczęśliwy, że tak wyjątkowy dokument został odnaleziony w Izraelu i przekazany do Polski. To świadectwo najbardziej dramatycznego okresu w historii obu narodów. Jestem przekonany, że będziemy pamiętać o nim wspólnie” – powiedział podczas uroczystości ambasador Izraela w Warszawie Jakow Liwne.
Przedstawicielka rodziny sierżanta Żbikowskiego, Iwona Rybicka, podkreśliła, że jest to moment niezwykle istotny dla jej rodziny, która przechowywała pamięć o swoim krewnym. „To historyczne dla nas wydarzenie. To prawdziwy cud, na który czekaliśmy ponad 80 lat. Miałam 15 lat, gdy poznałam wujka, ale jego losy poznałam dokładniej po jego śmierci, gdy opowiedziała mi o nim jego córka. Informacje o nim umieściłam w internecie. Tam odnalazł je Gan Erez, który poszukiwał mnie ponad miesiąc i w końcu dotarł do mnie” – powiedziała. Dodała, że pamiątka pozostanie w rodzinie, aby pamięć o nim nie zaginęła.
Starszy sierżant Franciszek Żbikowski urodził się 3 października 1903 r. w Warszawie. Służył w 3. Dywizji Strzelców Karpackich, powstałej na bazie utworzonej w 1940 r. w Syrii Brygady Strzelców Karpackich. Brygada złożona była z Polaków, którzy po wojnie obronnej we wrześniu 1939 r. przedostali się na Bliski Wschód, gdzie utworzyli jednostkę polską przy francuskiej Armii Lewantu. Po porażce Francji w czerwcu 1940 r., polska brygada została relokowana do Palestyny pod dowództwo brytyjskie, walcząc m.in. w obronie Tobruku. W 1942 r. oddziały polskie przegrupowano, łącząc dotychczasowe jednostki, złożone m.in. z żołnierzy ewakuowanych z ZSRS na mocy układu Sikorski-Majski. Na przełomie 1943 i 1944 r. 3. Dywizja wraz z 2. Korpusem Polskim została przetransportowana do Włoch. W jej szeregach Franciszek Żbikowski przeszedł „szlak nadziei” zwieńczony walką w bitwie o Monte Cassino, w składzie 9. Batalionu Strzelców Karpackich. Za udział w bitwie został odznaczony Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino. Razem z polskimi żołnierzami brał udział w walkach nad Morzem Adriatyckim. W 1945 r. 9. Batalion Strzelców Karpackich. jako pierwszy wkroczył do wyzwolonej przez Polaków Bolonii. Na pamiątkę tego wydarzenia uroczyście nadano mu nazwę „Boloński”. Żbikowski został awansowany do stopnia st. sierżanta i otrzymał Krzyż Walecznych.
Koniec wojny zastał go w Bolonii, skąd wyjechał do Wielkiej Brytanii, ale ze względu na żonę Jadwigę i córkę Zofię, które pozostały w Polsce, zdecydował się powrócić do Warszawy. „Długo nie mógł znaleźć pracy. Był zatrudniony w różnych spółdzielniach pracy przy wykonywaniu najniżej płatnych prac” – powiedziała Iwona Rybicka. Zmarł w 1983 r. Został pochowany na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.
Henryk Łazarski
Foto: Wiesława Karczmarczyk
