3 maja 2021 roku pod pomnikiem Nieznanego Żołnierza w Zawierciu na Placu Stosika uczczono 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja oraz 100. rocznicę wybuchu III Powstania Śląskiego.
Okręg Śląski Związku Oficerów Rezerwy RP reprezentowali asp. sztab. rez. Jerzy Jędrusik oraz st. kpr. rez. Damian Liszczyk.
Na uroczystości obecni byli poseł na Sejm RP Danuta Nowicka, radna Sejmiku Województwa Śląskiego Maria Materla, prezydent Miasta Zawiercie Łukasz Konarski, wiceprezydent Miasta Zawiercie Małgorzata Benc, samorządowcy, harcerze Hufca Zawiercie, przedstawiciele stowarzyszeń m.in. Klubu Miłośników Ziemi Zawierciańskiej w osobach: prezes Maciej Świderski, Mieczysław Szczygielski, i Jacek Szafruga.
Z uwagi na obostrzenia związane z pandemią Covid uroczystość ograniczono do złożenia zniczy i kwiatów pod pomnikiem przez przybyłe delegacje.
W drugiej części uroczystości st. kpr. rez. Damian Liszczyk pod tablicą powstańców śląskich usytuowaną na pomniku Nieznanego Żołnierza odczytał okolicznościowy referat na temat wybuchu III Powstania Śląskiego oraz śladów Powstania na Ziemi Zawierciańskiej. Komendant I Powstania Śląskiego Alfons Zgrzebniok wydał 24 sierpnia 1919 roku rozkaz o zaprzestaniu działań bojowych. Po zlikwidowaniu powstania terror niemiecki spotęgował się na dużą skalę. Ginęli powstańcy rozstrzeliwani bez sądu, blisko 20 tyś. Ślązaków musiało szukać schronienia. Ponad tysiąc powstańców trafiło do Zawiercia do powstałego obozu Milicji Górnośląskiej dla uchodźców na ulicy Paderewskiego ( obecnie jest tam Szkoła Podstawowa nr 5) .
Z kolei przy obecnej ulicy Powstańców Śląskich, Niemcy po zakończeniu I Wojny Światowej utworzyli Szpital Wojskowy, do którego przewożono rannych z II Powstania Śląskiego z 1920 roku. Obecnie w budynku znajduje się Szkoła Podstawowa nr 4. Wspomnieć należy również o budynku dawnej Szkoły Handlowej przy ulicy Kościuszki, gdzie swoją siedzibę miała organizacja powiatu zawierciańskiego „Związek Powstańców Śląskich” powstała w 1936 roku , której prezesem był Zygmunt Szmid, odznaczony Górnośląskim Krzyżem na Wstędze Waleczności i Zasługi. ( źródło: „Zawierciańskie wątki Powstań Śląskich” , autorstwa: dh. Iga Wojtasik dh. Kinga Jarzyńska dh. Wiktoria Wójcik, dh. Bartosz Wojaczek- 2019 ).
Kolejnym „ śladem” Powstań Śląskich jest pamiątkowa tablica umieszczona na Pomniku Nieznanego Żołnierza na Placu Stosika. Tablica została założona w 90-tą rocznicę III Powstania Śląskiego w roku 2011. Nadmienić należy, że wielu mieszkańców Zawiercia walczyło w Powstaniach Śląskich. Na podstawie informacji z Muzeum Powstań Śląskich, 15 mieszkańców Zawiercia zostało zweryfikowanych przez Związek Powstańców Śląskich. Byli to: Chuchro Antoni, Cocek Józef, Fugas Stefan, Krawczyński Marian, Krawczyński Marian, MachuraJan, Marszałek Leon, Nowak Edward, Nyga Józef, Pogoda Józef, Poor Marceli, Szlosarek Wiktor, Szmid Zygmunt, Wyrzykowski Leonard oraz Laskowski Stanisław, który zmarł w 1979 roku, pochowany został na Cmentarzu Parafialnym w Zawierciu.
Pod pamiątkową tablicą powstańców na pomniku Nieznanego Żołnierza Polskiego złożono znicz. Uroczystość zakończono minutą ciszy ku pamięci zmarłego 2 maja 2021 roku majora Tadeusza Klimasa, kombatanta, członka Śląskiego Oddziału Światowego Związku Żołnierzy AK. Następnym punktem uroczystości była msza święta w intencji ojczyzny odprawiona w Bazylice pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła.
Tekst oraz zdjęcia Damian Liszczyk
