Drodzy Koledzy!
Członkowie Babickiego Koła ZOR RP im. Obrońców Radiostacji Babice, działający w ogólnopolskiej strukturze ZOR RP z Zarządem Głównym w Warszawie!
Oto jesteśmy po uroczystości 90-lecia uruchomienia Radiostacji Babice, po godnym jubileuszu, który przywraca pamięci społeczeństwa zapomnianą historię Centralnej Transatlantyckiej Stacji Radiotelegraficznej, której część nadawcza znajdowała się w Babicach. Kilka lat temu powołaliśmy do życia koło Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej im. Obrońców Radiostacji Babice.
W Starych Babicach i okolicy działamy nieprzerwanie od stycznia 2008 roku, a od 2013 roku mamy swoją niezależną strukturę z Zarządem Głównym w Warszawie, którym kieruje Prezes płk rez. Alfred Kabata.
Każdy z Was ma swój udział w propagowaniu historii Radiostacji Babice i wszystkim kolegom z okazji jubileuszu 90-lecia uruchomienia Radiostacji Babice pragnę złożyć serdeczne gratulacje i podziękowania.
List Pana Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego odczytany przez Ministra Dariusza Młotkiewicza – Zastępcę Szefa Kancelarii Prezydenta – skierowany jest także do Was, a szczególnie fragment:
„Historia Stacji Radiotelegraficznej w Babicach jest twórczym impulsem do dialogu z przeszłością, uczcili Państwo pamięć o jej twórcach w najwłaściwszy sposób, uświadamiając, że Polsce można i trzeba służyć na różne sposoby. Serdecznie Państwu za to dziękuję, szczególnie wobec zbliżającej się 25. rocznicy odzyskania przez nasz kraj wolności. Sprawmy razem, aby nasz, obywatelski patriotyzm również dziś zmieniał oblicze Rzeczypospolitej, czyniąc ją państwem coraz bardziej nowoczesnym i szanowanym w świecie” – napisał Prezydent RP.
Dziękuję serdecznie naszym Członkom Honorowym: Panu Staroście Warszawskiemu Zachodniemu Janowi Żychlińskiemu, Pani Jolancie Stępniak – Członkowi Zarządu Powiatu Warszawskiego Zachodniego, Panu Wójtowi Gminy Stare Babice Krzysztofowi Turkowi i Panu dr. Dariuszowi Śladowskiemu, za ich działania, które doprowadziły do zorganizowania godnego jubileuszu.
Dziękuję aktywnym członkom koła, a szczególnie: Panu Jerzemu Bogdanowi Raczkowi za napisanie książki pt. „Transatlantycka Radiotelegraficzna Centrala Nadawcza w Babicach”, Panu Leszkowi Poborczykowi za pomoc przy transporcie materiałów potrzebnych do wzniesienia kopii masztu Radiostacji Babice, dziękuję również Panom: Bogdanowi Mińkowskiemu, Pawłowi Piotrowskiemu, Tadeuszowi Wiśniewskiemu, Kamilowi Malinowskiemu, Jarosławowi Żukowskiemu i wszystkim innym niewymienionym członkom naszego koła.
Podziękowania składam także przyjaciołom Koła w Starych Babicach – Panu płk. Ireneuszowi Dobiechowi, który ocalił i przekazał fragment podstawy masztu Radiostacji Babice, umieszczony w podstawie masztu flagowego, Panu płk. Kazimierzowi Dymkowi za wsparcie i cenne rady, Panu Prezesowi GPK Eko-Babice Pawłowi Turkotowi i Pracownikom tej firmy za wykonanie kopii masztu radiostacji. Dziękuję również wszystkim naszym przyjaciołom ze Stowarzyszenia Historycznego „Cytadela” kierowanego przez Pana Tomasza Sarneckiego, a szczególnie Panu Dariuszowi Parzyszkowi za wspólne starania w zakresie pozyskiwania materiałów historycznych dotyczących Radiostacji Babice.
Dziękuję Prezesowi Zarządu Głównego ZOR RP Panu płk. Alfredowi Kabacie za cenne rady i pomoc w wielu działaniach. Dziękuję także wszystkim niewymienionym Osobom, które przyczyniły się do propagowania historii Radiostacji Babice – światowego osiągnięcia II Rzeczpospolitej.
Niech żyje Polska i pamięć o Jej wielkich dokonaniach!
Marcin Łada
Prezes Koła ZOR RP w Starych Babicach
im. Obrońców Radiostacji Babice
Wiceprezes ZG ZOR RP w Warszawie
.......................................................................................................................
Rys historyczny Radiostacji Babice
Babice łączyły kontynenty
17 listopada 1923 r. w podwarszawskich Babicach uruchomiono Transatlantycką Stację Radiotelegraficzną. Jedną z największych tego typu w ówczesnej Europie. Radiostacja umożliwiała łączność międzykontynentalną. Już w dniu jej uruchomienia prezydent Rzeczpospolitej Stanisław Wojciechowski wymienił depesze z prezydentem Stanów Zjednoczonych Johnem Calvinem Coolidgem.
„Głos polski – swobodny, niczem nieskrępowany płynąć odtąd może poprzez oceany. Polska uzyskała możność swobodnego komunikowania się z całym światem” – donosiła „Gazeta Poranna” z 18 listopada 1923 r. „Dziesięć wież o wysokości 128 metrów każda wznosi się dumnie ku górze – owoc pracy polskiego robotnika i polskiego inżyniera”.
Prace przy budowie tego obiektu rozpoczęto wiosną 1922 r. Warszawska firma – Towarzystwo Przemysłu Metalowego „K. Rudzki i Ska” postawiła 10 masztów. Każdy wsparty był na 4 solidnych fundamentach betonowych. Obok nich ustawiono cewki antenowe na izolatorach. Anteny i urządzenia nadawcze systemu Alexandersona sprowadzono ze Stanów Zjednoczonych, a ich montażem zajął się producent „Radio Corporation of America”. Pozostałe prace przeprowadziły polskie firmy. Łączny koszt tej inwestycji oszacowano wówczas na 3 mln dolarów!
Radiostacja składała się z trzech części: stacji nadawczej usytuowanej na terenie Babic, stacji odbiorczej w Grodzisku Mazowieckim i Centralnego Biura Operacyjnego przy ul. Fredry 3/5 w Warszawie, gdzie depesze były nadawane i przyjmowane. Biuro wyposażone było w ówczesne najnowocześniejsze maszyny samopiszące, notujące 400 liter na minutę.
17 listopada 1923 r. na uroczystość uruchomienia Centrali Transatlantyckiej przybyli oprócz Prezydenta Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego ministrowie: Kiernik, Szydłowski, generałowie: Szeptycki, Rozwadowski, Żeligowski, marszałkowie: Trąmpczyński i Rataj oraz wielu innych gości wraz z ks. biskupem Gallem i osobami ze świata dyplomacji, przemysłu i handlu.
-Stacja należy do najsilniejszych i najlepiej technicznie wyposażonych na świecie. Można rzec według tego, co stwierdzono z całą precyzją przy odbieraniu wiadomości, że Radiostacja Warszawska (Babice) zajmuje pierwsze miejsce w szeregu radiostacji świata... Głos polski, docierając do wszystkich części świata, będzie najlepszym świadectwem i odzwierciedleniem chwały i postępu Waszej Ojczyzny” – powiedział dyrektor „Radio Corporation of America” Edward J. Nally podczas inauguracji (90 lat temu).
Pracę radiostacji nadzorował Urząd Radiotelegraficzny Transatlantycki, który pod koniec 1933 r. wszedł w skład nowo utworzonego Urzędu Telekomunikacyjnego. Od 1935 r. znów działał samodzielnie jako Urząd Radiotelegraficzny Babice (od 1936 r. UR Boernerowo).
W 1932 r. rozpoczęto instalowanie kolejnych nadajników wyprodukowanych przez Państwowe Zakłady Tele- i Radiotechniczne. Od połowy 1938 r. dwa z nich znalazły się w koszarach Fortu Babice, na którego terenie stanęły również nowe maszty antenowe. Stąd transmitowano audycje Polskiego Radia, których odbiorcą była Polonia.
Radiostacja działała do 8 września 1939 r. Mimo dramatycznej obrony tego miejsca przez 3. batalion 26. Pułku Piechoty, 5. baterię 54. Pułku Artylerii i bohaterskiej postawy dowódcy „Reduty Babice” mjr. Jacka Decowskiego, 27 września Niemcy zajęli teren „Reduty Babice” i Stacji Nadawczej. Podczas wojny wykorzystywali ją do łączności z U-Bootami pływającymi na Atlantyku. Jesienią 1944 r. na jednym z masztów wybudowali opancerzone stanowisko obserwacyjne, z którego dyżurni przekazywali meldunki o ruchach wojsk na prawym brzegu Wisły. Szesnastego stycznia 1945 r. hitlerowcy wysadzili wszystkie maszty i zniszczyli zabudowania techniczne. Po wojnie konstrukcje pocięto i wywieziono w nieznanym kierunku.
Radiostacja Babice była jednym z największych tego typu obiektów na świecie. Jej działanie oddało nieocenione usługi dla całego kraju. Ministerstwo Poczt i Telegrafów, które było właścicielem radiostacji, mogło dzięki niej skutecznie konkurować na światowym rynku informacyjnym. W latach trzydziestych wygrywało przetargi nawet z Niemcami na tranzyt telegramów USA–Japonia i Europa–Japonia. Może napawać nas dumą, że informacje wysyłane w świat kierowano właśnie stąd, z podwarszawskich Babic.
Radiostacja została zniszczona dwa razy, pierwszy raz unicestwiły ją wycofujące się oddziały niemieckie, a drugi raz – pamięć o niej zniszczyły władze komunistyczne PRL-u. Trudno zrozumieć, jak można było zaprzepaścić w pamięci narodu światowe osiągnięcia II Rzeczypospolitej, które do dziś mogą być dumą dla Polaków. Powstanie Radiostacji Babice 5 lat po odzyskaniu niepodległości Polski jest wydarzeniem, które powinno znaleźć się w podręcznikach historii.
Pamięć o radiostacji do świadomości społecznej przywraca babicki samorząd razem z Wójtem Krzysztofem Turkiem i działającym na tym terenie Kołem Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej im. Obrońców Radiostacji Babice, kierowanym przez Marcina Ładę. O dziejach Radiostacji informuje m.in. tablica umieszczona przy ul. Mjr. H. Dobrzańskiego „Hubala” w Latchorzewie (gm. Stare Babice), a także książka Jerzego Bogdana Raczka pt. „Transatlantycka Radiotelegraficzna Centrala Nadawcza w Babicach”.
MŁ.
