Podczas pielgrzymki Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej na Jasną Górę i obchodów Święta Żołnierzy Rezerwy (6 -7 października 2023 r.), w Ratuszu Miejskim w Częstochowie, przedstawiono najnowszą książkę Prezesa ZG naszej organizacji pt. „Związek Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1922 - 1939”.
Publikacja wydana w październiku 2023 r., jest zarysem historii jednego z największych związków kombatanckich w okresie międzywojennym.
Z książki autorstwa płk. Alfreda Kabaty możemy się dowiedzieć m.in., że genezą utworzenia Związku Oficerów Rezerwy RP była demobilizacja, po zakończonej wojnie polsko – bolszewickiej i trudna sytuacja materialna, w jakiej znaleźli się zwalniani z szeregów armii oficerowie, podoficerowie i szeregowi.
Jako jednolita ogólnopolska organizacja Związek został utworzony w 1922 r. Statut Związku został zatwierdzony przez Ministra Spraw Wewnętrznych 16 czerwca 1922 r.
Organizacja miała być łącznikiem między wojskiem, a społeczeństwem, a główny wysiłek należało koncentrować na zdemobilizowanych oficerach i wzajemnej braterskiej pomocy.
ZOR RP należał do największych organizacji kombatanckich okresu międzywojennego, a jego znaczenie społeczno-polityczne wynikało z celów działania, wśród których do najważniejszych należało współdziałanie z władzami państwowymi na rzecz wzmacniania sił obronnych państwa. W porozumieniu z Ministerstwem Spraw Wojskowych, Związek szkolił oficerów rezerwy na poziomie dowódców drużyn, plutonów, kompanii oraz prowadził szkolenia z ludnością w zakresie obrony przeciwgazowej i przeciwlotniczej. Współpracował też z innymi organizacjami, m.in. z ZHP i PCK w zakresie wyszkolenia wojskowego i wychowania fizycznego społeczeństwa.
Działalność Związku cieszyła się uznaniem Marszałka Józefa Piłsudskiego. Świadczy o tym jego przemówienie, które skierował do członków ZOR RP podczas Walnego Zjazdu Delegatów, odbywającego się 18 czerwca 1927 r. w Krakowie. Zachęcał do pogodzenia obozu cywilnego z obozem wojskowym, a swoje przemówienie zakończył słowami: Proszę usilnie i o pamięć o mnie i o tym byście umieli te dwa zwaśnione obozy pogodzić i aby praca wasza mogła wydać pomyślne i dla pracy cywilnej i wojskowej rezultaty.
W swoim działaniu ideowym Związek kierował się hasłem „Dobro Państwa prawem naczelnym i Wszystko dla Państwa - Państwo ponad wszystko”.
Warto podkreślić, że wielu członków ZOR RP pełniło wysokie funkcje w administracji państwowej, samorządowej i w szkolnictwie. Oficerowie byli: wojewodami, starostami, burmistrzami i wójtami. Członkami Związku byli m.in.: premier gen. dyw. Felicjan Sławoj-Składkowski i minister spraw zagranicznych płk Józef Beck. Prezes ZG ZOR RP w latach 1929-1931 ppor. rez. Eugeniusz Kwiatkowski był wicepremierem rządu RP, a ostatni prezes Związku w latach 1932 -1939 gen. bryg. Roman Górecki – ministrem handlu.
Rozkwit Związku nastąpił zwłaszcza od 1932 roku, kiedy prezesem Zarządu Głównego Związku został gen. bryg. dr Roman Górecki, którą to funkcję pełnił aż do wybuchu II wojny światowej. Wyrazem uznania dla jego działalności było powierzenie mu funkcji prezesa Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny, a także wiceprezesa i dwukrotnie prezesa Światowego Stowarzyszenia Oficerów Rezerwy (FIDAC).
Obowiązek przynależności do ZOR RP
Związek w latach trzydziestych opowiadał się za wprowadzeniem obowiązkowego udziału w szkoleniach oficerów rezerwy – członków Związku. Głoszono także tezę, że każdy Polak – oficer rezerwy powinien być członkiem ZOR RP. Nacisk Związku i negatywne doświadczenia w pracy Przysposobienia Wojskowego skłonił władze związkowe do zajęcia jednoznacznego stanowiska w tej sprawie. W maju 1939 r. Departament Dowodzenia Ogólnego Ministerstwa Spraw Wojskowych wydał rozkaz w sprawie obowiązku przynależności oficerów i podchorążych do organizacji paramilitarnych. W realizację rozkazu zaangażowano dowódców jednostek i dowódców okręgu korpusu. Zarząd ZOR RP dostrzegał rysującą się szansę konsolidacji całego środowiska, przywiązywał dużą wagę do właściwego i należytego wykonania polecenia resortu spraw wojskowych. Niestety rozwinięte prace w tej dziedzinie przerwał wybuch wojny.
II wojna światowa była surowym egzaminem dla Związku. W czasie okupacji jego członkowie tworzyli organizacje wojskowe, niepodległościowe, byli organizatorami podziemnych podchorążówek oraz dowódcami formacji partyzanckich, a także walczyli na wszystkich frontach II wojny światowej. Wielu z nich zginęło w Katyniu i Charkowie.
Z początkiem 1947 r. ówczesne władze państwowe podjęły decyzję o formalnej likwidacji i wykreśleniu Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny i tworzących ją organizacji, z rejestru stowarzyszeń i związków. Tym samym wchodzący w jej skład Związek Oficerów Rezerwy RP przestał istnieć.
Szanowne Koleżanki! Szanowni Koledzy!
Książka naszego Prezesa ZG jest ciekawym dziełem skrótowym, liczy sobie 64 strony, można ją zatem przeczytać w ciągu jednego lub dwóch dni. Serdecznie zachęcam Was do tego, aby poświęcić trochę czasu na jej przeczytanie i poznać historię ZOR RP.
Publikacja jest zarysem dziejów naszej organizacji i jako taka powinna być lekturą obowiązkową dla wszystkich prezesów i wiceprezesów kół i okręgów naszej organizacji. Polecam ją oczywiście wszystkim członkom ZOR RP, a szczególnie miłośnikom historii Polski, bo przecież nasza organizacja licząca sobie już 101 lat jest elementem historii naszej Ojczyzny i miała wpływ na jej burzliwe dzieje.
Gratuluję Panu Prezesowi ZG ZOR RP płk. rez. Alfredowi Kabacie napisania i przygotowania tej publikacji do druku. Za wydanie książki serdeczne podziękowania składam Panu Zastępcy Prezydenta Miasta Częstochowy Ryszardowi Stefaniakowi.
Marcin Łada
Wiceprezes ZG ZOR RP
Informacja o autorze
Płk rez. Alfred Kabata jest magistrem historii, absolwentem Akademii Obrony Narodowej. Zajmuje się historią wojskowości okresu międzywojennego i II wojny światowej, ze szczególnym uwzględnieniem specjalistycznych jednostek saperskich WP. Jest autorem wydanego w 1994 r. zeszytu historycznego zatytułowanego „Batalion Elektrotechniczny”.
W kwietniu 2010 r. Urząd Miejski w Nowym Dworze Mazowieckim wydał jego książkę zatytułowaną „Pamięć o Katyniu w Nowym Dworze Mazowieckim. Oficerowie Batalionu Elektrotechnicznego zamordowani w Katyniu i Charkowie”. Drugie wydanie tej książki ukazało się w 2011 r.
Pan płk rez. Alfred Kabata jest autorem kilkudziesięciu artykułów z zakresu historii wojskowości, które opublikowane zostały w „Wojskowym Przeglądzie Historycznym”, „Polsce Zbrojnej” i w prasie lokalnej.
Na łamach „Polski Zbrojnej” i „Wojskowego Przeglądu Historycznego” opublikował również artykuły biograficzne dotyczące generałów: Jana Skrzyneckiego, Leona Berbeckiego, Jerzego Przemysława Morawicza.
Prezes ZG ZOR RP płk rez. Alfred Kabata jest od wielu lat naczelnym redaktorem i twórcą strony internetowej ZOR RP – głównego organu komunikacyjnego naszej organizacji, a także rocznika „Rezerwista”, który ukazuje się od 2022 r.
