13 sierpnia 2017 Piotr Przygodzki reprezentował Okręg Lubelski Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej podczas uroczystości obchodów 74 rocznicy rozpoczęcia likwidacji obozu przesiedleńczego w Zwierzyńcu w Powiecie Zamoyskim.
Uroczyste obchody rozpoczęły się od mszy św. w intencji ofiar odprawiona w kościele Matki Bożej Królowej Polski, gdzie kwadrans później rozpoczęła się uroczysta Msza święta w intencji ofiar.
Po mszy św. wręczono odznaczenia za kultywowanie pamięci o tragicznych wydarzeniach wojennych. Członkowie Związku Kombatantów RP i BWP z Puław wystawili wartę honorową, a przedstawiciele władz i organizacji społecznych złożyli wieńce i kwiaty pod pomnikiem Dzieci Zamojszczyzny, gdzie do 1944 roku mieścił się obóz przesiedleńczy.
XXX
Niemiecki plan wysiedleń obejmował eksterminację ok. 50 mln Słowian w ciągu 20-30 lat, w pierwszej kolejności z ziem Polski. W skład ziem wchodziła Zamojszczyzna. W początkowej fazie wybudowano tam bazę dla firmy budowlanej. Jednak już 1 kwietna 1942 roku przekształcono go w obóz jeniecki. Pierwszymi zakładnikami było 320 jeńców francuskich. Wiosną 1943 roku obóz został rozbudowany i ogrodzony, obejmował powierzchnię 4 ha.
Przez obóz przeszło 24 tys. ludzi w tym 7 tys. dzieci. 13 sierpnia 1943 roku obóz został zlikwidowany. Do Rzeszy niemieckiej na zgermanizowanie wywieziono 4445 dzieci , ponad 10 tys. dzieci zmarło i zginęło w podobnych obozach Majdanka, Oświęcimia. Na miejsce wysiedlonych Polaków zasiedlano osadników niemieckich z Bałkanów i Besarabii, strefę ochronną miały stanowić osady ukraińskie. Wiele dzieci zostało wykupionych od konwojentów za cenę 10 marek za dziecko. Dużą akcją było odczepienie dwóch wagonów z dziećmi na stacji kolejowej w Siedlcach, co odbiło się egzekucjami w ludności. Ogólna ilość transportów wynosiła 29, wiodły one do Warszawy, Puław, Garwolina, Siedlec i Mińska Mazowieckiego, gdzie po selekcji kierowano do Niemiec.
Po wyzwoleniu obozu częściowo spalone baraki zostały przez miejscową ludność rozebrane, a potem zasadzano w tym miejscu las. Szacuje się, że przez zwierzyniecki obóz przeszło około 24 tysięcy ludzi, w tym 7 tysięcy dzieci, z których ponad 200 zmarło w wyniku tortur, bicia i nieludzkich warunków pobytu. Część uratowali Róża i Jan Zamoyscy. Ostatni transport ludności z tego miejsca odszedł do Puław 13 sierpnia 1943 roku.
Piotr Przygodzki
