22 lipca 2016 r. przedstawiciele Okręgu Lubelskiego Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej uczestniczyli w obchodach 72 rocznicy likwidacji niemieckiego więzienia na Zamku w Lublinie.
Okręg Lubelski ZOR RP reprezentowali: Lech Marczak - prezes Okręgu oraz Elżbieta i Edward Nakonieczni.
Obchody odbywały się pod honorowym patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem"- Oddział Muzeum Lubelskiego w Lublinie i Klasztoru Ojców Dominikanów w Lublinie.
W XIV wiecznej Kaplicy Trójcy Świętej Zamku Lubelskiego, w pomieszczeniach którego przesłuchiwano i torturowano więźniów, zaproszonych gości powitała Barbara Oratowska kustosz Muzeum „Pod Zegarem".
Wśród zaproszonych gości w uroczystości był Przemysław Czarnek - wojewoda lubelski jak również rodziny więźniów, przetrzymywanych i zamordowanych na Zamku w Lublinie, a także rodziny zmarłych pracowników Muzeum Zamku
w Lublinie, który taką rolę spełnia od 1957 r.
Mszę św. w kaplicy, jak co roku, odprawił o. Grzegorz Kluz przeor Klasztoru Ojców Dominikanów w Lublinie. Bezpośrednio po mszy św. odbył się koncert poświęcony pamięci więźniów zatytułowany „Nie płacz, Matko” w wykonaniu Trio Cantabile.
Kolejna część uroczystości odbyła się w Mauzoleum w Baszcie Zamkowej, gdzie o. Grzegorz odprawił modlitwę, po zakończeniu której, złożone zostały wieńce, wiązanki oraz zapalone znicze ku czci i pamięci pomordowanych i zmarłych.
Podczas uroczystości w Galerii Malarstwa XVII-XIX w. odbyła się promocja książki Czesława Górniewicza „Wspomnienia z okupacji niemieckiej" na którą to z Francji przyjechała jego córka z liczną rodziną. Należy dodać, że na zakończenie każdy gość uroczystości otrzymał egzemplarz książki w prezencie.
.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Zamek Lubelski od 1831 do 1954 roku służył jako więzienie. Na przełomie od kwietnia do października 1918 roku był tu więziony m. in. dziadek prezesa Okręgu Lubelskiego Lecha Marczaka - Władysław Szczypa, który na czele oddziałów strzelców i POW-iaków napadł na austriackie wojskowe magazyny w Puławach, pozyskując broń i amunicję niezbędną do przyszłych walk niepodległościowych. Dwa tygodnie po zwolnieniu z więzienia 2 listopada 1918 r., po 123 latach niewoli na czele tychże oddziałów przyniósł wolność Puławom. Por. Władysław Szczypa zamordowany został w 1940 r. w Charkowie i jest jedną z ofiar „Zbrodni Katyńskiej".
Podczas okupacji niemieckiej więziony na Zamku Lubelskim był Leopold pisz, mąż najmłodszej siostry Władysława Szczypy. Leopold Pisz w latach 30-tych XX wieku był naczelnikiem poczty w Kazimierzu Dolnym. Gdy we wrześniu 1939 r., płynąca Wisłą z Krakowa barka m/s Paweł transportująca zbiory Zamku Królewskiego na Wawelu, wśród których były arrasy i szczerbiec, nie mogła kontynuować rejsu ze względu na ostrzał z samolotów niemieckich, zorganizował ich przetransportowanie furmankami pod osłoną nocy z Kazimierza Dolnego do Wojciechowa.
Leopold Pisz za działalność konspiracyjną podczas okupacji niemieckiej na terenie Kazimierza Dolnego i okolicach został aresztowany, przewieziony na Zamek Lubelski, gdzie był więziony, przesłuchiwany i torturowany. Wywieziony został do obozu w Auschwitz i tam zamordowany.
Kolejną osobą, którą Lech Marczak upamiętnił podczas uroczystości na Zamku w Lublinie była ś.p. Krystyna Marczak, jego matka, córka por. Władysława Szczypy, która należała do Koła Puławskiego Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej. Po ukończeniu studiów na UMCS, w 1957 r. podjęła pracę w dziale etnografii muzeum na Zamku w Lublinie.
Tekst i foto: Lech Marczak
