15 lipca 2016 r. w galerii Malarstwa Polskiego XVII-XIX w. w Muzeum Lubelskim odbyła się uroczystość przekazania Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski nadanego przez Prezydenta RP śp. Franciszkowi Galerze ukrywającemu w czasie wojny obrazy „Bitwa pod Grunwaldem" i „Kazanie Skargi" Jana Matejki. Na zaproszenie organizatorów w uroczystości uczestniczyli przedstawiciele Okręgu Lubelskiego Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej.
ZOR RP reprezentowali: kpt. w st. spocz. Zdzisław Łoziński i por. w st. spocz. Stefan Kalinowski.
Franciszek Galera w okresie przedwojennym i w czasie II wojny światowej był kierownikiem Taborów Miejskich Urzędu Miejskiego w Lublinie. Odegrał kluczową rolę przy ukrywaniu przed Niemcami obrazów Jana Matejki „Bitwa pod Grunwaldem” oraz " Kazanie Skargi ".
Podczas uroczystości, prowadzonej przez dyrektora Muzeum Lubelskiego Katarzynę Mieczkowską-Czerniak, wojewoda lubelski Przemysław Czarnek wręczył Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski - nadany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej za wybitne zasługi w dziele ratowania i ochrony dóbr polskiego dziedzictwa kulturowego – córce Helenie Studzińskiej oraz wnukom: Barbarze Długasiewicz i Janowi Studzińskiemu.
Córka Helena Studzińska jako dziewiętnastoletnia dziewczyna uczestniczyła w akcji ukrywania obrazów stojąc na czatach. Jest ostatnim żyjącym świadkiem tamtego wydarzenia. W imieniu rodziny głos zabrała wnuczka Barbara Długasiewicz wspominając nie tylko bohaterski czyn dziadka z okresu okupacji, ale także niełatwe doświadczenia powojenne Franciszka Galery i jego rodziny (m.in. zaginięcie podczas wojny jednego z synów ).
Obecni na uroczystości prezydent Lublina Krzysztof Żuk i przewodniczący Rady Miasta Piotr Kowalczyk wręczyli rodzinie Franciszka Galery miejskie wyróżnienie - medal Unii Lubelskiej.
Zastępca dyrektora Muzeum Lubelskiego Jolanta Żuk-Orysiak oraz były dyrektor tej instytucji Zygmunt Nasalski zaprezentowali dzieje zabiegów historyków sztuki, artystów i konspiratorów zmierzających do ocalenia bezcennych płócien Matejki. Wskazano także na istniejące upamiętnienia tych wysiłków na terenie Lublina i konieczność ich uzupełnienia. Dopełnieniem tych wypowiedzi było odczytanie oświadczenia Franciszka Galery z roku 1949, w którym opisuje swój udział w ukryciu „Bitwy pod Grunwaldem” i „Kazania Skargi”.
Lech Marczak
