17 stycznia 2023 r., przedstawiciele Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej uczestniczyli w Galerii Plenerowej Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, w odsłonięciu wystawy upamiętniającej 160. rocznicę wybuchu powstania styczniowego.
Związek Oficerów Rezerwy RP reprezentowali: Marcin Łada – wiceprezes ZG, st. chor. sztab. w st. spocz. Stefan Wyszyński – prezes Koła ZOR RP w Warszawie i członek ZG oraz płk w st. spocz. Henryk Łazarski.
W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele władz państwowych, dyplomacji, duchowieństwa i Centralnej Biblioteki Wojskowej.
Ekspozycja, przygotowana przez Centralną Bibliotekę Wojskową im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie, została objęta patronatem honorowym Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Obrony Narodowej Mariusza Błaszczaka.
Uroczystość rozpoczęła Marianna Otmianowska, p.o. dyrektora Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, po czym zebrani wysłuchali przesłania dyrektora Centralnej Biblioteki Wojskowej, który podkreślił, że: „dzięki Powstańcom Styczniowym nie zginęły pojęcia: tożsamość, naród i państwo. Etos ich walki spowodował, że mogliśmy po latach stworzyć wolną Ojczyznę, a także przetrwać tragedię II wojny światowej oraz niemieckiej i sowieckiej okupacji. Przesłanie odczytał wicedyrektor CBW Maksymilian Sokół-Potocki. Następnie zostały odczytane listy okolicznościowe: Wicemarszałek Sejmu RP oraz Sekretarza Stanu w MON. W kolejnym wystąpieniu głos zabrał minister Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Minister Jan Józef Kasprzyk powiedział m. in.: Cieszę się niezmiernie, że w tym miejscu, nieopodal Belwederu, nieopodal pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego, możemy odsłonić wystawę poświęconą bohaterom sprzed 160 lat. Poświęconą tym, którzy w nocy z 21 na 22 stycznia 1863 r. zawołali „Polska ma prawo do wolności, Polska ma prawo do suwerenności. Polska żyje!”. Na tej wystawie, którą odwiedzą zapewne tysiące Warszawiaków i turystów przyjeżdżających do stolicy, uwiecznione są zamknięte w księdze dziejów wydarzenia sprzed 160 lat. Wystawę rozpoczynają plansze informujące także o wydarzeniach, które miały miały miejsce tuż przed wybuchem Powstania Styczniowego. Warto je przypomnieć dlatego, że po zapoznaniu się z nimi zrozumiemy kontekst wydarzeń roku 1863, wtedy też zamykamy dyskusję - czy ten zryw miał jakikolwiek sens. Niestety przy okazji rocznic, które dotyczą wydarzeń zakończonych klęską, zawsze odnawia się pytanie - czy było warto?
- Oto jest rok 1861, dziesiątki tysięcy Warszawiaków biorą udział w pogrzebie wdowy po generale Józefie Sowińskim, rozsieczonym przez Moskali w Powstaniu Listopadowym. Była to demonstracja, jakiej nikt nigdy nie widział od 30 lat. Moskale byli sparaliżowani strachem. Rok później – rocznica Olszynki Grochowskiej. Wtedy już niestety Rosjanie przypuścili szturm. Na tysiące Warszawiaków modlących się i śpiewających wtedy po raz pierwszy „Ojczyznę Wolną racz nam wrócić Panie” - ruszyli kozacy – pałasze, nahajki, piki - zginęło 5 mieszkańców stolicy: gimnazjalista, dwóch ziemian, dwóch robotników. Warte przypomnienia są ich profesje, bo to pokazywało, że walka o wolność nie jest już marzeniem elit, ale jest marzeniem całego społeczeństwa. Wolna Polska ma być ucieleśnieniem marzeń wszystkich, którzy czują i odwołują się do tradycji Rzeczypospolitej obojga narodów. Miesiąc później w walkach ulicznych ginie ponad 100 osób, giną kobiety i dzieci. Rosjanie nacierają na kościoły, wyciągają z nich modlących się mieszkańców Warszawy. Można powiedzieć, iż stolica spłynęła krwią – wspominał Minister Kasprzyk.
- Jeżeli to były wydarzenia poprzedzające Powstanie Styczniowe możemy jeszcze dziś zadawać pytanie - czy było warto? Tak było warto, bo inaczej przetrącono by nam kręgosłupy! Bo inaczej podeptano by naszą godność! To była walka o honor, o godność, walka osamotniona. Już miesiąc po rozpoczęciu walk do Petersburga udał specjalny wysłannik premiera Prus Ottona Bismarcka, który zaproponował Rosjanom wsparcie w tłumieniu buntu Polaków. Wsparcie, które niestety przez okres całego powstania ze strony Pruskiej i Niemieckiej było udzielane Rosjanom. Osamotnieni przegraliśmy.
- Ten zryw wychował i ukształtował następne pokolenia, pokolenie pogrobowców powstania, pokolenie Józefa Piłsudskiego, którego ojciec był przecież komisarzem rządu Narodowego na rejon Święciański na Wilińszczyźnie. Oni wiedzieli, że muszą dokończyć dzieła, i im się udało. Nie bez powodu pierwszy oddział Wojska Polskiego, pod polskimi orłami i pod polska komendą – Pierwsza Kompania Kadrowa wyruszała z Oleandrów dokładnie w 50 rocznicę stracenia na stokach Cytadeli Warszawskiej Romualda Traugutta i pozostałych członków Rządu Narodowego. To nie był przypadek. Piłsudski stając przed młodymi strzelcami 50 lat po powstaniu powiedział – dokończycie dzieła – i dokończyli. Dzięki temu powstała niepodległa Polska, a Powstanie Styczniowe stało się i na wieki już będzie elementem naszego polskiego kodu kulturowego, kodu w którym umiłowanie wolności zajmuje pierwsze miejsce.
Na zakończenie swojej wypowiedzi Minister Jan Józef Kasprzyk przytoczył słowa Marszałka Józefa Piłsudskiego wypowiedziane podczas odczytu w 1923 r. „Polska przeżywa czasem ciężkie chwile, czasem miota się w kłótniach i waśniach, ale wtedy otwierają się groby powstańcze, otwierają się groby roku 1863 i z nich płynie do nas gromki głos – idź i czyń! To zawołanie jest ponadczasowe, zapatrzeni w bohaterów roku 1863 idźmy i czyńmy Rzeczypospolitą dumną i wielką. Chwała Bohaterom!
Po przemówieniu, Minister Kasprzyk udekorował wiceprezesa Poczty Polskiej Wiesława Włodka medalem Pro Bono Poloniae.
W dalszym punkcie uroczystości duszpasterze wojskowi: JE ks. bp Wiesław Lechowicz, JE ks. bp. Marcin Makula oraz ks. mitrat płk rez. Aleksy Andrejuk odmówili modlitwy okolicznościowe w intencji bohaterów powstania styczniowego oraz współczesnych Polaków i walczących z rosyjską agresją mieszkańców Ukrainy.
Na zakończenie wystąpień głos zabrała przedstawicielka twórców wystawy, kustosz Karolina Paćko, która przybliżyła zebranym jej zawartość, a także przedstawiła osoby zaangażowane w jej powstanie. Następnie odbyła się ceremonia otwarcia wystawy, której dokonali reprezentanci najwyższych władz państwowych w asyście organizatorów uroczystości.
Źródło CBW i obsługa własna - M.Ł.
