5 grudnia 2020 r., w Częstochowie, odbyły się uroczystości związane ze 153. rocznicą urodzin Marszałka Józefa Piłsudskiego. Związek Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej reprezentowali przedstawiciele Koła w Częstochowie: Krzysztof Buchajczuk i Rafał Kluba.
Tegoroczne skromne z uwagi na pandemię COVID -19 uroczystości rocznicowe odbyły się na placu Biegańskiego, gdzie wspólnie z wiceprzewodniczącą Rady Miasta Jolantą Urbańską i z-cą Prezydenta Miasta Częstochowy dr Ryszardem Stefaniakiem, delegacja ZOR RP złożyła kwiaty pod pomnikiem Marszałka Piłsudskiego.
Przypomnijmy, że w Częstochowie trwa inicjatywa odbudowy przedwojennego pomnika marszałka Józefa Piłsudskiego, który stał przy ul. Krakowskiej. Społeczny Komitet, w którego w skład wchodzą m.in. członkowie Koła ZOR RP w Częstochowie zaplanował datę odsłonięcia monumentu na 2021 rok, dokładnie w 100. rocznicę pierwszej oficjalnej wizyty marszałka w Częstochowie.
Koło ZOR RP w Częstochowie dysponuje cegiełkami. Cegiełki imitują banknot i są w wysokości 100zł, 50zł, i 10zł. Jeżeli ktoś z Państwa chciałby zakupić cegiełki do czego bardzo zachęcamy i prosimy o kontakt z Krzysztofem Buchajczukiem tel. 883 986 053.
Artur Wojciechowski
Foto: UM Częstochowy
Poniżej biogram poświęcony Józefowi Piłsudskiemu autorstwa ppor. rez. Ryszarda Stefaniaka.
XXX
Józef Piłsudski 1867 - 1935
Urodził się dnia 5 grudnia 1867 roku w Zułowie pod Wilnem na Litwie, jako czwarte, spośród jedenaściorga dzieci Józefa i Marii z Billewiczów. Pochodził z rodziny czynnie zaangażowanej w Powstanie Styczniowe, wychowując się w atmosferze tradycji patriotycznych i walki zbrojnej z Rosją. Na jego wychowanie i późniejsze życiowe postawy największy wpływ wywarła matka.
W 1875 roku po pożarze Zułowa i utracie rodzinnego majątku zamieszkał w Wilnie. W 1877 roku rozpoczął naukę w I Gimnazjum w Wilnie, do którego uczęszczał razem ze starszym bratem - Bronisławem.
W 1885 roku zdał egzamin maturalny, otrzymując oceny dobre (religia, matematyka, łacina, greka), ocenę bardzo dobrą (historia) i ocenę dostateczną (język rosyjski). Po maturze podjął studia medyczne na Uniwersytecie w Charkowie, kończąc pomyślnie pierwszy rok. Za udział w rozruchach studenckich został z uniwersytetu wydalony i powrócił do Wilna, gdzie brał udział w pracy kółek młodzieży o zabarwieniu socjalistycznym. Dnia 22 marca 1887 roku, po tym, jak przypadkowo wmieszany został w przygotowywany przez rewolucjonistów rosyjskich spisek na życie cara Aleksandra III, został aresztowany i za pomoc, jakiej udzielił jednemu ze spiskowców został skazany na 5 lat zesłania do Wschodniej Syberii, początkowo do Kireńska nad Leną, a następnie do Tunki. W czasie buntu więźniów w więzieniu w Irkucku został pobity przez carskich żandarmów. Podczas pobytu na zesłaniu zaprzyjaźnił się z Bronisławem Szwarce, członkiem Komitetu Centralnego Narodowego, przygotowującego Powstanie Styczniowe. W lipcu 1892 roku powrócił Piłsudski z Syberii do Wilna, angażując się w walkę o niepodległość Polski.
W styczniu 1893 roku nawiązał Józef Piłsudski kontakt z organizującym w Wilnie Polską Partię Socjalistyczną Stanisławem Mendelsonem, wyrastając szybko na najaktywniejszego działacza partii, której głównym celem była walka o niepodległość Polski, a następnie wprowadzenie reform społecznych i demokracji. Został członkiem władz PPS na Litwie, a w lutym 1894 roku członkiem Centralnego Komitetu Robotniczego PPS. Z inicjatywy Piłsudskiego, kierującego de facto pracą PPS w kraju, w lipcu 1894 roku zaczął ukazywać się główny organ prasowy tej partii - „Robotnik”.
Piłsudski sam zajmował się drukiem, kolportażem oraz zawartą w tym piśmie publicystyką, wspierany przy wydawaniu tego pisma przez późniejszego Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego. Na łamach „Robotnika” Piłsudski umiejętnie głosił hasła socjalistyczne z niepodległościowymi. Jednakże nad literaturę socjalistyczną przedkładał polską poezję, zwłaszcza Juliusza Słowackiego i prozę Henryka Sienkiewicza oraz Stefana Żeromskiego. W 1889 roku, po zawarciu związku małżeńskiego z Marią Juszkiewiczową, zamieszkał Piłsudski w Łodzi, gdzie prowadził tajną drukarnię PPS, od lat bezskutecznie poszukiwaną przez carską policję. W czasie druku 38 numeru „Robotnika”, w dniu 22 lutego 1900 roku został aresztowany i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Po pewnym czasie, symulując chorobę psychiczną, przeniesiony został do szpitala św. Mikołaja Cudotwórcy w Petersburgu, skąd w 1901 roku zbiegł z pomocą Aleksandra Sulkiewicza i Władysława Mazurkiewicza. Po udanej ucieczce przedostał się na ziemie zaboru austriackiego, gdzie ponownie podjął działalność w PPS.
W okresie rewolucji 1905-1907 roku stworzył organizację Bojowo-Spiskową PPS, która walczyła z caratem w Królestwie Polskim. Po rozłamie w PPS stanął na czele PPS-Frakcji Rewolucyjnej, której celem była przede wszystkim niepodległa Polska. Najbardziej znaną akcją PPS-Frakcji Rewolucyjnej był osobiście kierowany przez Piłsudskiego zuchwały napad na furgon z pieniędzmi na stacji Bezdany na Wileńszczyźnie. W akcji tej uczestniczyło czterech późniejszych premierów niepodległej Polski - Tomasz Arciszewski, Aleksander Prystor, Walery Sławek i Józef Piłsudski - zaś zdobyte 200 812 tys. rubli i 61 kopiejek przeznaczono na walkę o wolność Polski.
W Galicji, we Lwowie z inicjatywy Piłsudskiego powstał tajny Związek Walki Czynnej, a następnie korzystając z autonomii, skupieni wokół ZWC działacze niepodległościowi stworzyli jawny ruch strzelecki, w którym szkolili przyszłe kadry wojska polskiego. Dnia 6 sierpnia 1914 roku na rozkaz Piłsudskiego wymaszerowali z Krakowa strzelcy w bój o niepodległość, przekraczając granice rosyjskiego zaboru. Pierwsza Kompania Kadrowa stała się czołową kolumną odrodzonego Wojska Polskiego. Jesienią 1914 roku pod komendą Piłsudskiego 1 pułk piechoty, przekształcony w I Brygadę Legionów Polskich toczył ciężkie walki z wojskami rosyjskimi na Podhalu i w Tarnowskiem, zaś inne oddziały legionowe walczyły w Karpatach. Męstwo okazali żołnierze Legionów Piłsudskiego w ciężkich bojach pod Konarami, Jastkowem, Kuklami, pod Kostiuchnówką i wielu innych miejscach bohaterskich bitew. W 1915 roku z inicjatywy Piłsudskiego powstała Polska Organizacji Wojskowa. Po bezskutecznych dążeniach Piłsudskiego do stworzenia w miejsce Legionów Polskich armii polskiej pod wyłącznie polską komendą i po odmowie złożenia przysięgi na dochowanie wierności sojuszniczej Niemcom i Austro-Węgrom, żołnierzy i oficerów I i III Brygady Legionów internowano w Beniaminowie i w Szczypiornie, zaś Józefa Piłsudskiego osadzono w twierdzy Magdeburg.
Po klęsce Niemiec i Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej, zwolniony z więzienia w Magdeburgu powrócił Józef Piłsudski 10 listopada 1918 roku do Warszawy i już następnego dnia objął dowództwo nad Polską Siłą Zbrojną, a 14 listopada przejął od Rady Regencyjnej władzę polityczną jako Naczelnik Państwa Polskiego. Znaczenie i władzę Piłsudskiego uznały w tym czasie inne powstające jesienią 1918 roku ośrodki polskiej państwowości. Po powołaniu rządu Jędrzeja Moraczewskiego Józef Piłsudski ogłosił na arenie międzynarodowej powstanie państwa polskiego. Wyznaczył na 26 stycznia 1919 roku wybory do Sejmu Ustawodawczego, a po jego ukonstytuowaniu się na mocy uchwały Sejmu zwanej „Małą Konstytucją”, został najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej jako Naczelnik Państwa. Wielkim wyzwaniem i sukcesem organizacyjnym było stworzenie przez Piłsudskiego armii, która skutecznie walczyła o granice odradzonej Polski. W czasie wojny z bolszewikami w 1920 roku w wyniku zwycięstwa w bitwie warszawskiej – „Cudu Wisły”, której plan opracował, obronił Polskę i Europę przed zalewem bolszewizmu.
Po zakończeniu walk o granice Rzeczypospolitej, Józef Piłsudski pozostał Naczelnikiem Państwa do dnia 14 grudnia 1922 roku, tj. do chwili przekazania władzy pierwszemu Prezydentowi RP Gabrielowi Narutowiczowi. W połowie 1923 roku zrzekł się wszystkich godności i zamie-szkał wraz z żoną Aleksandrą Szczerbińską oraz córkami: Wandą i Jadwigą w podwarszawskim Sulejówku, żyjąc skromnie, gdyż przyznaną mu emeryturę przeznaczał na cele społeczne -potrzeby inwalidów wojennych i sierot po poległych żołnierzach polskich oraz na Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie. Mimo rezygnacji z otwartego życia politycznego był nadal osobą publiczną - utrzymywał kontakty z żołnierzami Legionów i Wojska Polskiego, wypowiadał się na temat bieżących wydarzeń politycznych, był recenzentem polskiej polityki zagranicznej, zajmował się publicystyką historyczną. W obliczu niestabilnej sytuacji wewnętrznej i widma wojny domowej oraz niekorzystnej sytuacji zewnętrznej po postanowieniach konferencji w Locarno z 1925 roku, dokonał Piłsudski na czele wiernych sobie oddziałów wojskowych 12 maja 1926 roku zamachu stanu, zwanego „przewrotem majowym”, w imię sanacji Rzeczypospolitej.
Po 1926 roku objął stanowisko ministra spraw wojskowych, które pełnił do śmierci w maju 1935 roku. W dniu 31 maja 1926 roku w pierwszej turze głosowania Sejm wybrał go na Prezydenta RP, ale godności tej nie przyjął, uzasadniając odmowę ograniczonymi kompetencjami głowy państwa. Prezydentem RP został wybrany, wskazany przez niego kandydat, prof. Ignacy Mościcki. Zgodnie z poglądami Piłsudskiego na władzę wykonawczą, dnia
2 sierpnia 1926 roku Sejm uchwalił nowelizację konstytucji, wzmacniając uprawnienia prezydenta. Od 1926 roku Marszałek Józef Piłsudski stał na czele powołanego do życia Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych. W czasie wojny miał być Naczelnym Wodzem Wojska Polskiego. W 1926 roku został premierem. Jego rząd prowadził walkę z parlamentem, wskazywał na wady obowiązującej konstytucji i konieczność jej zmiany. Po kongresie Centrolewu w czerwcu 1930 roku, na którym uchwalono program „walki z dyktaturą Józefa Piłsudskiego”, w 1930 roku Józef Piłsudski ponownie został premierem, a Prezydent Mościcki rozwiązał parlament. Nocą z 9 na 10 września 1930 roku aresztowano bez nakazu sadowego czołowych polityków i byłych posłów Centrolewu, osadzając ich w twierdzy w Brześciu nad Bugiem. Aresztowanych traktowano brutalnie, a symbolem zaostrzającej się polityki władz było utworzenie obozu w Berezie Kartuskiej, gdzie osadzano osoby zagrażające bezpieczeństwu państwa i osoby dążące do obalenia jego władz. Proces sanacji II Rzeczypospolitej zakończył się z chwilą uchwalenia nowej konstytucji, którą Prezydent RP Ignacy Mościcki podpisał 23 kwietnia 1935 roku. Uchwalenie Konstytucji Kwietniowej zakończyło proces budowy w Polsce państwa autorytarnego. Nowa ustawa zasadnicza wzmacniała, kosztem parlamentu, prerogatywy władzy wykonawczej, przede wszystkim Prezydenta RP, odpowiedzialnego odtąd jedynie przed „Bogiem i historią”, a podkreślenie w konstytucji prymatu państwa nad narodem i jednostką stało się po śmierci Marszałka Piłsudskiego pretekstem do dalszego ograniczania praw obywatelskich przez jego politycznych następców.
Po 1926 roku uległa też zmianie polska polityka zagraniczna, stając się bardziej stanowczą. Kierujący od 1932 roku MSZ płk Józef Beck, z inspiracji Marszałka Piłsudskiego prowadził politykę równowagi między Niemcami a Związkiem Radzieckim, zwaną też polityką równych odległości od Berlina i od Moskwy, co w praktyce oznaczało utrzymywanie poprawnych stosunków z obydwoma sąsiadami i niezawiązywanie sojuszu z jednym przeciw drugiemu. Wyrazem tej polityki było zawarcie 25 lipca 1932 roku układu o nieagresji ze Związkiem Radzieckim i pokojowym rozwiązywaniu konfliktów. Układ ten 5 maja 1934 roku przedłużony został na kolejnych dziesięć lat. Po początkowych próbach podważania przez Hitlera w 1933 roku relacji z Polską i domagania się rewizji granic, wskutek stanowczej postawy Józefa Piłsudskiego, 26 stycznia 1934 roku Polska i Niemcy podpisały deklarację o niestosowaniu przemocy. Polityka równych odległości była pociągnięciem doraźnym, gdyż Józef Piłsudski miał świadomość, że takiej polityki nie da się prowadzić na dłuższą metę i konflikt z potężnymi sąsiadami jest realnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa państwa polskiego.
Pierwszy Marszałek Polski Józef Piłsudski zmarł po ciężkiej chorobie 12 maja 1935 roku w Belwederze. Śmierć jego poruszyła cały naród, zwolenników i przeciwników. Ostatni hołd Wskrzesicielowi Państwa Polskiego oddawały tysiące ludzi w Belwederze i w Katedrze św. Jana. Dnia 17 maja 1935 roku, po mszy odprawionej przez Kardynała Aleksandra Kakowskiego, trumnę z ciałem Marszałka, ustawioną na armatniej lawecie, spod katedry Krakowskim Przedmieściem w stronę Pola Mokotowskiego odprowadzał nieprzebrany pochód mieszkańców stolicy i całej Polski. W miejscu, gdzie zwykle przyjmował Marszałek rewie wojskowe, odbyła się ostatnia defilada z udziałem delegacji wszystkich pułków. Po jej zakończeniu, przy dźwiękach Mazurka Dąbrowskiego, artyleria oddała 101 salw armatnich, po czym trumnę przeniesiono na platformę kolejową i umieszczono ponownie na armatniej lawecie. Gdy orkiestry grały „Pierwszą Brygadę”, zerwała się nagle burza, zrobiło się ciemno i zaczął padać deszcz.
Wieczorem pociąg żałobny ruszył w drogę do Krakowa. Po drodze, przy torach i na dworcach kolejowych gromadziły się tłumy by okazać cześć zmarłemu Wodzowi Narodu. Gdy Po pociąg żałobny dotarł do Krakowa, kondukt ponownie wyruszył z dworca kolejowego przez Rynek na Wzgórze Wawelskie. Po mszy odprawionej przez abp. Adama Sapiehę Marszałek Józef Piłsudski przy dźwiękach dzwonu Zygmunta i odgłosie 101 armatnich salw spoczął w Krypcie św. Leonarda w podziemiach wawelskiej katedry.
I jak napisał Stanisław Cat-Mackiewicz „Piłsudski miał fanatycznych wielbicieli, którzy go kochali więcej niż własnych rodziców, niż własne dzieci, ale było wielu ludzi, którzy go nienawidzili, miał całe warstwy ludności, całe dzielnice Polski przeciw sobie, potężną nieufność do siebie”, która zanikła w dniu jego pogrzebu. Dlaczego? Może dlatego, że całe życie poświęcił Polsce i całość jego życia musi się ocenić pozytywnie, bo jak napisze Henryk Wereszycki „To był dar boży dla narodu polskiego”.
Ryszard Stefaniak
