14 września 2020 r., na Cmentarzu - Miejscu Pamięci w Palmirach, odbyły się uroczystości w 81. rocznicę ofiar masowych niemieckich egzekucji na mieszkańcach Warszawy. W uroczystościach uczestniczyła delegacja Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej.
Skład delegacji ZOR RP stanowili: mjr w st. spocz. Janusz Zajączkowski – prezes Okręgu Mazowieckiego i członek ZG, Teresa Stroińska – Macińska – wiceprezes Okręgu Mazowieckiego i członek ZG oraz Wiesława Karczmarczyk.
Uroczystości rozpoczęły się mszą świętą w intencji poległych i pomordowanych w Puszczy Kampinoskiej w trakcie II wojny światowej, a odprawił ją ksiądz Kardynał Kazimierz Nycz, Metropolita Warszawski.
W modlitwie ekumenicznej wzięli udział: Rabin pomocniczy Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie Yehoshua Ellis, zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP - bp. Jerzy Samiec, Jego Ekscelencja Najprzewielebniejszy Paweł - Prawosławny Biskup Hajnowski.
Następnie przy asyście honorowej Orkiestry Reprezentacyjnej Wojska Polskiego i pododdziału honorowego z Pułku Reprezentacyjnego Wojska Polskiego odegrany został hymn państwowy, po którym nastąpiły okolicznościowe przemówienia.
Po apelu pamięci i salwie honorowej z udziałem wojskowej asysty honorowej, złożono kwiaty na grobach ofiar masowych egzekucji w Palmirach.
Gospodarzami uroczystości byli: Wojewoda Mazowiecki, Instytut Pamięci Narodowej, Dowództwo Garnizonu Warszawa, 2. Mazowiecki Pułk Saperów w Kazuniu, Kampinoski Park Narodowy, Muzeum - Miejsce Pamięci Palmiry, Powiat warszawski-zachodni, Gmina Czosnów, Gmina Izabelin, Kapituła Kampinosko-Bielańska.
W uroczystości udział wzięli m.in. Andrzej Dera – Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP i Konstanty Radziwiłł – Wojewoda Mazowiecki.
Do zebranych list skierował Prezydent RP Andrzej Duda, który odczytał minister Andrzej Dera.
XXX
Cmentarz-Mauzoleum w Palmirach to miejsce pamięci narodowej z grobami przeszło dwóch tysięcy obywateli RP – Polaków i Żydów, głównie przedstawicieli inteligencji, zamordowanych przez Niemców w kilkudziesięciu masowych egzekucjach w okresie od 1939 do 1943 roku.
Wśród zamordowanych znajdują się Maciej Rataj (marszałek Sejmu w latach 1922-1928), Henryk Brun (przemysłowiec, poseł na Sejm RP, prezes Stowarzyszenia Kupców Polskich oraz Naczelnej Rady Zrzeszeń Kupiectwa Polskiego), Halina Jaroszewiczowa (posłanka na Sejm RP i senator), Jan Wajzer (doktor praw, sekretarz generalny Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku), sportowcy – Janusz Kusociński i Feliks Zuber, Stefan Kopeć (biolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego), Stefan Napierski (poeta, krytyk literacki, wydawca miesięcznika literackiego „Ateneum”), Kazimierz Zakrzewski (historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego).
Na miejsce egzekucji palmirskich wybrano niewielką polanę, którą powiększano, wycinając stopniowo otaczające ją drzewa. Ofiary – przeważnie byli to więźniowie z więzienia policji bezpieczeństwa na Pawiaku – przywożono do Palmir krytymi samochodami ciężarowymi, zazwyczaj w godzinach rannych. Auta zatrzymywały się w pobliżu polany, skąd prowadzono skazańców grupami i ustawiano wzdłuż wykopanej mogiły. Egzekucji dokonywał pluton policji z broni maszynowej. Kolejną grupę ludzi rozstrzeliwano w tym samym miejscu, tak aby ciała tworzyły kilka warstw. Zwłoki zasypywano, teren maskowano mchem i igliwiem. Później sadzono tam również sosny.
13 czerwca 1999 r. papież Jan Paweł II beatyfikował w Warszawie 108 polskich męczenników – ofiar II wojny światowej. W ich gronie był duchowny zamordowany w Palmirach – ksiądz Zygmunt Sajna.
(k)
Foto: Wiesława Karczmarczyk
