Na Cmentarzu Komunalnym w Częstochowie pogrzebano szczątki trzynastu ofiar „Krwawego Poniedziałku”, w 81 rocznicę tych tragicznych wydarzeń. W uroczystości uczestniczyła delegacja koła Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej w Częstochowie.
Koło ZOR RP w Częstochowie reprezentowali: ppor. Adam Dłużniak i Rafał Kluba.
W lipcu 2019 r. w czasie prac przy renowacji placu Jana Pawła II przed Archikatedrą Częstochowską natrafiono na szczątki ludzkie należące do trzynastu osób. Zostały one ekshumowane przez Instytut Pamięci Narodowej. Odnaleziono także buty, paski, sprzączki, fragmenty szelek, grzebień, portfel z polskimi przedwojennymi monetami, guzik/spinka do mankietów, zegarek – tzw. dewizówka w skórzanym etui, obrączka miedziana, guziki.
Uroczystość rozpoczęła się 04 września 2020 r. o godz. 11.00 mszą świętą w kaplicy cmentarnej, celebrowaną przez ks. Stanisława Rospondka - kapelana środowisk kombatanckich. Następnie kondukt składający się z mieszkańców Częstochowy, przedstawicieli władz państwowych na czele z senatorem RP Ryszardem Majerem, delegacji Instytutu Pamięci Narodowej wraz z dyrektorem Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Adamem Siwkiem i samorządowej reprezentowanej przez zastępcę Prezydenta Miasta Ryszarda Stefaniaka i przez przewodniczącego Rady Miasta Częstochowy Zbigniewa Niesmacznego przeszedł uliczkami cmentarza w miejsce pochówku.
Przed uroczystym złożeniem trumien do grobu, głos zabrał dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Adam Siwek, który powiedział m.in.: 87 lat po przyjęciu ustawy o grobach i cmentarzach wojennych, 75 lat po zakończeniu II wojny światowej my cały czas odkrywamy miejsca pochówku, miejsca spoczynku, miejsca śmierci Ofiar wojen. Ten katalog ciągle jest otwarty. Sprawujemy dzisiaj obowiązek zarówno patriotyczny, jak i czysto ludzki, chowając szczątki Ofiar niemieckiej zbrodni z 4 września 1939 r. Te groby są świadectwem naszej historii, naszej walki z totalitaryzmem, naszej tragedii. Te groby krzyczą do wszystkich tych, którzy dziś obwiniają Polskę i Polaków o rzekomą współodpowiedzialność za wybuch II wojny światowej.
XXX
3 września 1939 roku Częstochowa została zajęta przez oddziały IV Korpusu 46. Dywizji Piechoty oraz XVI Korpusu i 14 Dywizji Piechoty wchodzących w skład 10 Armii Niemieckiej, dowodzonej przez gen. Waltera von Reichenau. Dzień później Niemcy zatrzymywali na ulicach miasta napotkanych cywili, wdzierali się do domów i wypędzali z nich mieszkańców, rewidowali domy szukając broni, wyprowadzali cywilów z rękami podniesionymi do góry, na wcześniej ustalone miejsca, m.in. na plac przed katedrą, przed fabrykę Brassa przy ul. Strażackiej, obecny plac Biegańskiego oraz plac Daszyńskiego. Do Częstochowy spędzano także ludność zatrzymaną w okolicznych miejscowościach. Niemcy strzelali do uciekających mieszkańców, także do osób chroniących się w kościołach, przeprowadzali egzekucje.
Zbrodnia dokonana 4 września 1939 roku w Częstochowie była jedną z najkrwawszych w kampanii 1939 roku. Ciała pomordowanych pochowano w dołach wykopanych na terenie całego miasta, na cmentarzu, ale także w głębokich na dwa metry szczelinach przeciwlotniczych w pobliżu katedry. Zginęło ponad 600 mieszkanek i mieszkańców Częstochowy, a także okolicznych miejscowości (choć prawdopodobnie liczba ofiar jest znacznie większa). Ta zaplanowana, metodycznie przeprowadzona akcja sterroryzowania bezbronnej ludności miasta nie była niczym uzasadniona, Częstochowa nie stanowiła bowiem ogniska oporu w tamtych dniach. W 1940 roku władze niemieckie, w obawie przed epidemią, zarządziły przeprowadzenie ekshumacji ciał osób pochowanych 4 września. Wydobyto 224 ciała, które pochowano na cmentarzu Kule i na cmentarzu żydowskim. Wówczas nie przeprowadzono ekshumacji szczelin w pobliżu katedry.
Artur Wojciechowski
Foto: Rafał Kluba
