6 marca 2025 r., w Miejskiej Izbie Muzealnej, mieszczącej się w zabytkowym Pałacyku Szymańskiego w Zawierciu, odbyło się spotkanie historyczne „Pomnik oraz Grób Nieznanego Żołnierza” w Zawierciu, którego jednym z prelegentów był plut. w rez. Damian Liszczyk - wiceprezes Okręgu Śląskiego Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej.
Organizatorem spotkania była Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Zawierciu, a prelegentami prezes Klubu Miłośników Ziemi Zawierciańskiej Maciej Świderski, dr Marcin Janeczek oraz wiceprezes Okręgu Śląskiego Związku Oficerów Rezerwy RP plut. w rez. Damian Liszczyk.
Spotkanie rozpoczął dr Marcin Janeczek, następnie prezes Klubu Miłośników Ziemi Zawierciańskiej Maciej Świderski przedstawił w formie multimedialnej, zagadnienie związane z pierwotnym usytuowaniem Grobu Nieznanego Żołnierza w Zawierciu, który wybudowany został w 1925 r. w Parku Kościuszki, przy ówczesnej Alei S. Jachowicza. Myśl przewodnia byłych pokoleń zawiercian ziściła się wówczas w istnieniu panteonu pamięci narodowej. Oddając hołd powstańcom z 1863 roku i żołnierzom z 1914 oraz 1920 roku. Składano tutaj wieńce oraz zapalano znicze, w ten sposób wyrażając szacunek dla Państwa Polskiego i jego wojsk. Gruntowna przebudowa Grobu Nieznanego Żołnierza miała miejsce w latach 1936-1937. Na czas II wojny światowej metalowa tablica została ukryta, prawdopodobnie na terenie zespołu parkowego.
Po zakończeniu II wojny światowej przy obiekcie odbywały się ponownie uroczystości, jednak bez tablicy nagrobnej. Nadmienić należy, że w czasie spotkania głos zabrała pani Elżbieta Skutnik, która była świadkiem historii, ponieważ w 1958 roku pełniła wartę jako harcerka przy grobie z zamontowaną betonową tablicą, jednocześnie zaprezentowała dwa oryginalne zdjęcia z tego okresu.
Lata 60-70 XX w. to czas degradacji Grobu, rozebrano górną część murków, pozostałe elementy murowane zostały zasypane ziemią.
Taki stan rzeczy trwał do sierpnia 2022 roku, kiedy członkowie Klubu Miłośników Ziemi Zawierciańskiej oraz Okręgu Śląskiego Związku Oficerów Rezerwy RP, wystąpili do Urzędu Miejskiego w Zawierciu o wyrażenie zgody na przeprowadzenie prac porządkowych przy pozostałościach Grobu Nieznanego Żołnierza w Zawierciu. Projekt został pozytywnie zaopiniowany. W wyniku prac porządkowych, które zostały przeprowadzone w sierpniu oraz we wrześniu 2022 r. przez członków Klubu Miłośników Ziemi Zawierciańskiej, Okręgu Śląskiego Związku Oficerów Rezerwy RP, pracowników Rejonowego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o. o. w Zawierciu oraz Ośrodka Sportu i Rekreacji w Zawierciu, odsłoniły się dwa rzędy betonowo- murowanych ceglanych schodów, rzędowy murek ceglany, podstawa wartownicza składająca się z betonowych płyt, dwie betonowe podstawy metalowych masztów flagowych (pozostałości masztów pomalowano na kolor biały), zostały odkopane dwie podstawy żeliwnych lamp, które pomalowano na kolor czarny. Oficjalna prezentacja reliktów Grobu Nieznanego Żołnierza odbyła się w dniu 4 października 2022 r. z udziałem min. ówczesnego Prezydenta Miasta Zawiercie Łukasza Konarskiego. W swoim wystąpieniu na spotkaniu historycznym wiceprezes Okręgu Śląskiego Związku Oficerów Rezerwy RP plut. w rez. Damian Liszczyk, wspomniał, że w czasie prac odkopano metalową śrubę mocującą wierzchnią płytę Grobu Nieznanego Żołnierza, odnaleziono również element łuski z rakietnicy z widocznymi sygnaturami cyfr 16 16, zaprezentował również oryginalną cegłę , która pochodziła z murków grobu, po przebudowie w 1936 roku. Kolejnym etapem prac był montaż tablicy informacyjnej, którą zlecił Urząd Miejski w Zawierciu. Tablica usytuowana jest przy ścieżce rowerowej obecnej Alei Generała Leopolda Okulickiego. Na jednym, jak wskazują archiwalne fotografie, dębów zasadzonych przy Alei w latach 20-tych XX wieku, umieszczona została tabliczka „Pomnik Przyrody”. Jest to już ostatni świadek minionych wydarzeń. Obecnie uroczystości patriotyczne odbywają się pod Pomnikiem Nieznanego Żołnierza , który usytuowany jest na Placu Teodora Stosika. Pomnik ufundowała Fundacja Rzemiosła Zawierciańskiego w 1968 r.
Tekst oraz zdjęcia Damian Liszczyk
