16 września 2021 r., w Centralnej Bibliotece Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie, odbyło się spotkanie historyczne zatytułowane „Pomnik Prawdy. W 40. rocznicę wzniesienia Krzyża Katyńskiego na Cmentarzu wojskowym na Powązkach”. W spotkaniu na zaproszenie organizatorów uczestniczyła delegacja Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej.
W składzie delegacji byli: płk rez. Alfred Kabata – prezes ZG, Marcin Łada – wiceprezes ZG, ppłk w st. spocz. Janusz Zajączkowski – prezes Okręgu Mazowieckiego i członek ZG.
Patronat honorowy nad spotkaniem objęli: Wicemarszałek Sejmu RP – Małgorzata Gosiewska i Minister Obrony Narodowej – Mariusz Błaszczak.
Tematem spotkania był postawiony w 1981 r. przez grupę działaczy opozycji antykomunistycznej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie Krzyż Katyński, upamiętniający sowiecką zbrodnię z 1940 roku. Krzyż, jak podkreślano podczas spotkania stanowił symbol prawdy o tej zbrodni.
Zabierając głos Małgorzata Gosiewska – wicemarszałek Sejmu RP stwierdziła, że pomnik ten przypomina o sowieckim barbarzyństwie popełnionym na prawie 22 tys. obywateli polskich, w tym około 14 tys. oficerów w 1940 roku.
Głos zabrali również Jan Tarczyński – dyrektor Centralnej Biblioteki Wojskowej, Jan Józef Kasprzyk – szef Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Sławomir Frątczak – kierownik Muzeum Katyńskiego, Andrzej Melak – przewodniczący Kręgu Pamięci Narodowej im. Stefana Melaka i Komitetu Katyńskiego. Łukasz Kudlicki – szef gabinetu politycznego Ministra Obrony Narodowej odczytał list skierowany do zebranych przez Mariusza Błaszczaka – Ministra Obrony Narodowej.
Podczas spotkania w CBW zaprezentowano książkę „Pomnik prawdy”, autorstwa Łukasza Kudlickiego i Andrzeja Melaka, poświęconą wydarzeniom sprzed 40 lat. Mówiąc o publikacji, Łukasz Kudlicki przypomniał historię pomnika. Powstał on z inicjatywy m.in. Stefana Melaka, wówczas przewodniczącego Konspiracyjnego Komitetu Katyńskiego, którego celem było upamiętnienie ofiar tej zbrodni. Pomnik powstał w konspiracji, jego elementy zostały wykonane w kilku zakładach kamieniarskich, a napis u kilku brązowników.
Nocą z 30 na 31 lipca 1981 roku wszystkie części ważące około 6 ton przewieziono śmieciarką na Powązki. Od rana trwało montowanie pomnika, który był gotowy około godziny 15.00. Monument stanął w Dolince Katyńskiej, miejscu upamiętnienia ofiar tej zbrodni. Na granitowym krzyżu widniały napisy: „Katyń 1940”, Ostaszków, Starobielsk, Kozielsk”, litery „WP’” i orzeł w koronie. Był to pierwszy w Polsce pomnik katyński.
Tej samej nocy po interwencji ambasady radzieckiej krzyż został zdemontowany i wywieziony. W lipcu 1989 r. pomnik został podrzucony przez nieznane osoby na Wojskowe Powązki i ponowne odsłonięty w 1995 roku.
Zaprezentowany podczas spotkania album, wydany przez CBW, zawiera m.in. zdjęcia z akcji przygotowania i stawiania krzyża, artykuły z prasy solidarnościowej i konspiracyjnej na ten temat oraz biografie uczestników akcji. Łukasz Kudlicki podczas jej pisania korzystał m.in. z archiwum rodziny Melaków. W akcji brało udział czterech braci Melaków: Andrzej, Arkadiusz, Sławomir i Stefan. Andrzej Melak jest też współautorem książki.
Uczestnicy spotkania obejrzeli także film dokumentalny „Sprawa męska honorowa” w reżyserii Marii Dłużewskiej, zainspirowany akcją opisaną w książce. Wręczono też nadane przez ministra obrony Medale za Zasługi dla Obronności Kraju i przyznane przez szefa UDSKiOR medale „Pro Bono Poloniae”, którymi uhonorowano osoby zasłużone w kultywowaniu pamięci o bohaterach walk
o niepodległość Polski.
Na zakończenie spotkania płk rez. Alfred Kabata w imieniu ZOR RP wpisał się do księgi pamiątkowej CBW.
(k)
Foto: Marcin Łada
