28 września 2024 r., wiceprezes Okręgu Lubelskiego Związku Oficerów Rezerwy Rzeczpospolitej Polskiej ppor. rez. Piotr Kowalski, wraz ze swoją drużyną, uczestniczył w zorganizowanym przez PTTK Chełm 64 Rajdzie „Jesiennym” poświęconym 100 -leciu powołania KOP.
W rajdzie wzięło udział ponad pięćdziesięciu uczestników, zarówno młodzież szkolna, jak i dorośli z Chełma i powiatu chełmskiego. W rajdzie po raz kolejny uczestniczyła drużyna z Klubu Turystyki Pieszej „Krwinka” z Poniatowej (woj. lubelskie) pod kierownictwem ppor. rez. Piotra Kowalskiego.
Turyści poruszali się śladami przemarszu Żołnierzy Korpusu Ochrony pogranicza na terenie Sobiborskiego Parku Krajobrazowego i Poleskiego Parku Narodowego. Pierwszym punktem była miejscowość Zbereże. To tu w dniach 29 – 30 września 1939 roku, po zwycięskiej bitwie pod Szackiem z 52 Dywizją Strzelecką Armii Czerwonej, pododdziały zgrupowania KOP pod dowództwem gen bryg Wilhelma Orlicza – Ruckermanna, przeprawiły się przez Bug, realizując odwrót w kierunku zachodnim.
Kolejnym punktem była miejscowość Kosyń. Znajduje się tu miejsce upamiętniające wysiłek bojowy KOP-u i Wojska Polskiego. Okazały głaz narzutowy z mosiężną tablicą został kilka dni temu uroczyście odsłonięty i poświęcony. Obok pomnika znajduje się tablica z informacjami o wydarzeniach tamtych dni. Fundatorami byli kosyńscy parafianie, Instytut Pamięci Narodowej oraz Straż Graniczna.
Pod Hańskiem turyści odwiedzili samotną mogiłę nieznanego żołnierza KOP-u z Batalionu „Berezne”, Pułku Sarny. Zmarł prawdopodobnie 30 września 1939 roku od ran poniesionych w potyczce pod Szackiem.
Kuluminacją rajdu było zwiedzanie cmentarza wojennego w Wytycznie. Na jednej z tablic na monumencie czytamy: „ W tych grobach spoczywają prochy żołnierzy zgrupowania Korpusu Ochrony Pogranicza, obywateli Polskich różnych narodowości i wyznań, którzy pod znakiem Orła Białego godnie bronili Polski w bitwie z Armią Czerwoną pod Wytycznem w dn.1 października 1939. Cześć ich pamięci.”
Niestety nie wszyscy doczekali się godnego pochówku. Los ponad 300 żołnierzy, rannych i wziętych do niewoli, do dzisiaj jest nieznany.
Przy ognisku kończącym Rajd, odbył się konkurs krajoznawczy. Prezes Oddziału Polskiego Turystyczno – Krajoznawczego w Chełmie, pan Zbigniew Lubaszewski wręczył nagrody osobom, które najlepiej poradziły sobie z pytaniami dotyczącymi historii KOP-u. Drużyny biorące udział w Rajdzie otrzymały pamiątkowe dyplomy.
Tekst i foto: Piotr Kowalski
