12 stycznia 2024 r., z okazji 161. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego, plut. w rez. Damian Liszczyk – członek Okręgu Śląskiego Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej wspólnie z prezesem Klubu Miłośników Ziemi Zawierciańskiej Maciejem Świderskim, odwiedzili miejsca pamięci związane z Powstaniem Styczniowym.
W tym roku upamiętniono miejsca oraz mogiły powstańców uczestniczących w bitwie pod Krzykawką oraz potyczką pod Kuźnicą Masłońską na których zapalono pamiątkowe znicze.
Celem upamiętnienia powstańczego zrywu udano się do Niegowonic (Gmina Łazy), gdzie na Cmentarzu Parafialnym znajdują się powstańcze mogiły poległych 8 nieznanych powstańców z bitwy pod Krzykawką oraz Eugeniusza Łyczkowskiego.
Na cmentarzu w Niegowonicach znajduje się okazały pomnik wzniesiony 3 maja 1922 r., gdzie zostało pochowanych 8 uczestników bitwy pod Krzykawką, którzy polegli pod Głozową k. Grabowej 5 maja 1863 roku. Korpus dowodzony przez generała Józefa Miniewskiego stacjonujący pod Krzykawą, połączony z włoskim legionem garibaldczyków, został rankiem 5 maja 1863 roku zaatakowany przez oddział rosyjski przybyły spod Olkusza. W przegranej przez powstańców, bardzo krwawej bitwie, która trwała do godziny 14:00, zginął między innymi włoski pułkownik Francesco Nullo, a jego adiutant porucznik Elia Marchetti ciężko ranny, zmarł dwa dni później w Chrzanowie, natomiast Ludwik Caroli, kolejny włoski uczestnik bitwy, dostał się do rosyjskiej niewoli.
Symboliczny znicz zapalono również na mogile weterana Powstania Styczniowego Eugeniusza Łyczkowskiego, który zmarł 22 sierpnia 1922 roku w Niegowonicach.
Następnie udano się do Kazimierówki na symboliczną powstańczą mogiłę, która znajduje się w lesie przy drodze między Łazami a Zawierciem. W tym miejscu doszło do potyczki pomiędzy wojskami Rosji carskiej a oddziałami polskimi pod dowództwem płk. Teodora Cieszkowskiego podczas Powstania Styczniowego. Do walk doszło 22 marca 1863 roku, gdy wojska rosyjskie idące w ślad za oddziałami płk. Cieszkowskiego napotkały w tym miejscu na obóz rozbity przez jego oddział. Powstańcy wycofali się w kierunku Siewierza, a następnie – zagrożeni otoczeniem przez wojska carskie – do województwa kaliskiego. W trakcie walk poległo dziewięciu powstańców w tym ks. Benwenuty Mańkowski, który został pochowany w Przyrowie k. Częstochowy oraz pochodzący z okolic Piotrkowa Trybunalskiego szlachcic Henryk Wodziński.
W obchody 161. rocznicy Powstania Styczniowego należy również wpisać prelekcję pt. „Polskie zrywy narodowe 1863 roku”, w dniu 17 stycznia 2024 roku w Miejskim Ośrodku Kultury „Centrum” im. Adama Mickiewicza w Zawierciu. Prelegentem będzie dr n. hum. Marcin Janeczek.
Tekst oraz zdjęcia Damian Liszczyk
