16 listopada 2023 r., w Centrum Konferencyjnym Ordynariatu Polowego w Warszawie, delegacja Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej z prezesem ZG płk. rez. Alfredem Kabatą, uczestniczyła w sympozjum historyczno-naukowym zatytułowanym „Kapelani Niepodległości”.
Organizatorami sympozjum był Ordynariat Polowy WP i Centralna Biblioteka Wojskowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Przed rozpoczęciem sympozjum odbyła się ceremonia wręczenia odznaczeń. W ceremonii uczestniczył m.in. płk rez. Alfred Kabata, który uhonorował Krzyżem ZOR RP „Serve Patriae” („Służyć Ojczyźnie”) ks. biskupa Wiesława Lechowicza - biskupa Polowego WP i dr. Jana Tarczyńskiego – dyrektora Centralnej Biblioteki Wojskowej.
Wraz z płk. rez. Alfredem Kabatą, ZOR RP podczas sympozjum reprezentowali: st. chor. sztab. w st. spocz. Stefan Wyszyński, st. sierż. pchor. w st. spocz. Jerzy Bogdan Raczek i Michał Zygmunt.
Gości powitali biskup polowy Wiesław Lechowicz oraz dr Jan Tarczyński, dyrektor Centralnej Biblioteki Wojskowej. W konferencji wzięli udział m.in. sędzia Piotr Andrzejewski, wiceprzewodniczący Trybunału Stanu, Łukasz Kudlicki, szef gabinetu ministra obrony narodowej, Sławomir Adamiec, dyrektor generalny Ministerstwa Edukacji i Nauki, Karol Polejowski, wiceprezes IPN, Barbara Fedyszak-Radziejowska, doradca prezydenta RP, abp Jerzy Pańkowski, prawosławny biskup polowy, bp Marcin Makula, naczelny kapelan ewangelickiego duszpasterstwa wojskowego, ks. Zbigniew Kras, kapelan prezydenta RP oraz ks. Roman Maj, kapelan Solidarności.
Obecni byli przedstawiciele Wojska Polskiego, gen. broni Tomasz Piotrowski, gen. bryg. Kazimierz Dyński, szef Zarządu Obrony Powietrznej i Przeciwrakietowej – zastępca Inspektora Rodzajów Wojsk Dowództwa Generalnego, gen. bryg. Ryszard Parafianowicz, Radca Koordynator Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych, gen. bryg. Przemysław Wachulak, rektor-komendant WAT, gen. bryg. SOP Radosław Jaworski, komendant SOP, przedstawiciele służb mundurowych, Straży Ochrony Kolei oraz Straży Granicznej.
W czasie konferencji wygłoszono sześć referatów poświęconych kapelanom i ich posłudze w różnych okresach historycznych.
Wiktor Cygan, wydawca, miłośnik historii i scharakteryzował posługę i organizację duszpasterstwa w okresie powstania listopadowego. Mówił m.in. o zadaniach kapelanów, którymi poza posługą duszpasterską była też praca oświatowa i wychowawcza.
Na rolę kapelanów w okresie przed i w czasie powstania styczniowego zwrócił uwagę ks. dr hab. Dominik Zamiatała z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Powiedział m.in. o tym, że nasilenie carskich represji spowodowało wzmożenie nastrojów narodowych w społeczeństwie oraz w samym Kościele. Jak dodał, księża jako ludzie wykształceni zdawali sobie sprawę, że nie przystąpienie do powstania mogłoby zostać potraktowane jako zdrada ojczyzny.
Postać ks. Serafina Szulca, uczestnika powstania styczniowego przybliżył dr Mikołaj Juliusz Wachowicz z Centralnej Biblioteki Wojskowej. W interesujący sposób opisał udział bernardyna, który pięciokrotnie stawał do powstania i pozostawił po sobie niezwykle cenny pamiętnik opisujący nie tylko szlak bojowy oddziałów, w których pełnił posługę, ale także barwnie scharakteryzował sylwetki przywódców powstania, m.in. Dionizego Czachowskiego.
Prof. dr hab. Janusz Odziemkowski z Instytutu Józefa Piłsudskiego w Warszawie, badacz historii Polski, a szczególnie jej wojskowych aspektów, przedstawił rolę kapłanów podczas wojny Rosji bolszewickiej z Polską w 1920 r. Zaznaczył, że istotnym zadaniem kapelanów stało się kształtowanie morale wśród wojska i budzenie w nich postaw patriotycznych, uświadamianie, dlaczego warto walczyć o niepodległość.
Wojenne losy ks. Stefana Wyszyńskiego przedstawił dr hab. Rafał Łatka, profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Na początku zaznaczył, że ks. Stefan Wyszyński w 1939 r. wcale nie był anonimowym kapłanem. Zdążył obronić doktorat, sławne były jego kazania, pisał też sporo o ideologiach totalitarnych – przez co aktywnie poszukiwało go gestapo.
Bogusław Szwedo z Towarzystwa Naukowego Sandomierskiego, badacz i autor wielu książek o kapelanach wojskowych poruszył kwestię duszpasterzy uwięzionych w niemieckich obozach jenieckich, koncentracyjnych i zagłady. Wymienił orientacyjne liczby kapelanów, służących w polskiej armii w 1939 r. (153 księży i 540 mianowanych kapelanami rezerwy) i przedstawił działania władz okupacyjnych wobec schwytanych z oddziałami duszpasterzy.
Na zakończenie sympozjum zabrał głos dr Jan Tarczyński, który podsumował konferencję. – Kapelani niepodległości przypomniani dzisiejszym spotkaniem to żołnierze w sutannach, którzy służąc Bogu, Polsce i bliźnim uczestniczyli w wykuwaniu naszej wolności na wielu frontach i w różnych okresach burzliwej historii naszego kraju i narodu – podkreślił. Przywołał słowa kard. Stefana Wyszyńskiego: „dla nas po Bogu największa miłość to Polska”. – Ponadczasowe znaczenie tych słów niech będzie symbolicznym podsumowaniem dzisiejszego sympozjum – zakończył dyrektor CBW.
(k)
Foto: Michał Zygmunt
