12 kwietnia 2023 r., z udziałem przedstawicieli Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej, w Centralnej Bibliotece Wojskowej w Warszawie odbyło się spotkanie edukacyjno-historyczne, zorganizowane przez CBW i Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, z okazji 78. rocznicy wyzwolenia niemieckiego obozu jenieckiego Oberlangen.
ZOR RP reprezentowali: wiceprezes ZG - Marcin Łada, prezes Koła ZOR RP w Warszawie i członek ZG - st. chor. sztab. w st. spocz. Stefan Wyszyński i płk w st. spocz. Henryk Łazarski.
W spotkaniu wzięło udział blisko 200 gości, wśród których znaleźli się m.in.: Jan Józef Kasprzyk - Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Sławomir Adamiec - Dyrektor Generalny Ministerstwa Edukacji i Nauki, reprezentujący Ministra Edukacji i Nauki, Michał Staniszewski reprezentujący Dyrektora Departamentu Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej Ministerstwa Spraw Zagranicznych, płk Andrzej Osiecki, reprezentujący Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, gen. dyw. Dariusz Parylak, Szef Sztabu Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych, reprezentujący Dowódcę Generalnego RSZ, gen. bryg. dr inż. Ryszard Parafianowicz, reprezentujący Dowódcę Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych, mjr Judyta Topór, reprezentująca Dowódcę Komponentu Wojsk Specjalnych, JM gen. bryg. dr Robert Kosowski, Rektor-Komendant Akademii Sztuki Wojennej. Liczną grupę gości stanowili kombatanci i weterani Wojska Polskiego oraz ich rodziny, a także młodzież szkolna z XLVII Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisław Wyspiańskiego oraz Zespołu Szkół im. Fridtjofa Nansena.
Spotkanie rozpoczęło się powitaniem gości, po czym głos zabrał minister Jan Józef Kasprzyk. Minister wspomniał, że obóz Oberlangen znajdował się w północno-zachodnich Niemczech, w pobliżu granicy holenderskiej. Uwięziono w nim kobiety – żołnierzy AK, które trafiły tam po Powstaniu Warszawskim. Warunki w obozie były bardzo trudne. Niemcy pod koniec wojny wykreślili ten obóz z ewidencji obozów jenieckich, co spowodowało dalsze pogorszenie warunków życia dla przebywających tam kobiet. Paczki żywnościowe przestały napływać, ustała także pomoc Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. Obóz został wyzwolony przez żołnierzy 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka.
„Stan obozu: 1719 żołnierzy, 9 niemowląt, 10 jeńców włoskich, 11 kobiet cywilnych. Razem 1749 osób” – brzmiał meldunek złożony ppłk. Stanisławowi Koszutskiemu podczas apelu zwołanego przez komendantkę obozu por. Marię Irenę Mileską „Jagę”.
Minister Jan Józef Kasprzyk wspomniał także o szczególnej pamiątce z obozu, przechowywanej przez lata przez Hannę Szczepanowską. Dla Pani Hanny największym szczęściem w życiu (jak twierdziła) było to, że obóz w Obrelangen wyzwolili Polacy. Niemcy poddając obóz wywiesili białą flagę. Ten kawałek białego płótna rozdzielony później pomiędzy kobietami – żołnierzami, był niezwykłą pamiątką tamtych czasów i dowodem klęski Niemiec i zwycięstwa Polski!
W dalszej części spotkania goście wysłuchali wykładu historycznego wygłoszonego przez kierownika Ośrodka Informacji Naukowej CBW st. kustosza Arkadiusza Wingerta. Następnie wystąpiła Małgorzata Brama, autorka książki i filmu dokumentalnego „Oberlangen”, którego projekcja zakończyła drugą część wydarzenia. Do zebranych przemówił także JM gen. bryg. dr Robert Kosowski, który wręczył upominki autorce filmu i ministrowi J.J. Kasprzykowi. Podczas spotkania minister Kasprzyk udekorował osoby zasłużone medalami Pro Bono Poloniae i Pro Patria. Wśród osób uhonorowanych znalazła się także autorka filmu i książki Małgorzata Brama. Na zakończenie spotkania wszyscy goście otrzymali egzemplarze książki „Oberlanen”, istniała także możliwość otrzymania autografu autorki.
Gratulujemy Pani Małgorzacie Bramie tej ciekawej publikacji, rozjaśnia ona kolejne etapy naszej historii. Są one dla nas tym bardziej ciekawe, że większość kobiet - żołnierzy AK, trafiła do niemieckiej niewoli wyjeżdżając z Ożarowa Mazowieckiego, w którym znajdował się obóz przejściowy dla żołnierzy Powstania Warszawskiego. Co roku 1 sierpnia składamy kwiaty przed ożarowskim pomnikiem upamiętniając te wydarzenia.
Wielkie skarby kryją archiwa CBW. Podczas ostatniej wizyty, zauważyliśmy, że w jednej z sal biblioteki eksponowana jest pamiątka po przedwojennej działalności ZOR RP. Jest to dowód wpłaty środków finansowych na remont zamku w Zbarażu.
Wiemy, że nasi przedwojenni poprzednicy również sami remontowali mury zamkowe, wkładając w ten zabytek nie tylko fundusze ale także pracę fizyczną. Może właśnie dzięki temu przetrwał on do naszych czasów ? Warto kiedyś odwiedzić to miejsce!
Źródło: CBW i obsługa własna. M.Ł.
