17 października 2021 r. w „Centrum Edukacji Historycznej Prochownia 197” przy ul. gen. Józefa Bema 200C w Modlinie, odbyła się prezentacja IV wydania przewodnika historycznego „Twierdza Modlin” autorstwa dr. Piotra Oleńczaka i wernisaż grafik Teodora Tuszki poświęconych fortyfikacjom. Związek Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej podczas spotkania reprezentował wiceprezes ZG Marcin Łada.
Uczestników spotkania powitał Marcin Zamorski wydawca przewodnika, który przedstawił także prelegentów. Jako pierwszy głos zabrał dr Piotr Oleńczak, następnie wystąpił Teodor Tuszko przedstawiając swoje prace graficzne i ryciny historyczne dotyczące fortyfikacji położonych w Polsce i w Europie Zachodniej. Głos zabrał także dyrektor obiektu Sebastian Sosiński, który opowiedział zebranym o działalności „Centrum Edukacji Historycznej Prochownia 197” i planach tej placówki muzealnej na przyszłość.
Od pierwszego wydania przewodnika po Twierdzy Modlin minęło już 10 lat. – Wiele od tego czasu się zmieniło- mówił dr Piotr Oleńczak- autor przewodnika. – Najdłuższy budynek Europy (koszary cytadeli o dł. 2,5 km) ma nowego właściciela. W prywatnych rękach jest również słynna Reduta Napoleona. W br. w zabytkowej prochowni, w której we wrześniu 1939 r. znajdował się schron dowódcy obrony Twierdzy Modlin gen. Wiktora Thommee – otwarto nowoczesne multimedialne muzeum - „Centrum Edukacji Historycznej - Prochownia 197”. Po kilkunastu latach zamknięcia udostępniony został także zwiedzającym Fort III w Pomiechówku.
Zwiedzając Modlin warto pamiętać o wyjątkowych dziejach tego miejsca. Twierdza budowana według najlepszych francuskich projektów, oczko w głowie rosyjskich carów, północna reduta broniąca Warszawy w 1939 r., od swojego powstania aż do II wojny światowej nie schodziła z pierwszych kart historii Polski. Cel napisania przewodnika historycznego od początku był jasny – lektura ma dostarczyć solidną porcję udokumentowanej wiedzy, która zapewni komfort samodzielnego zwiedzania twierdzy.
-Obiekt udało nam się oficjalnie otworzyć w tym roku. Pandemia pokrzyżowała nieco wcześniejsze plany, bo byliśmy już gotowi do otwarcia Prochowni przed rokiem – mówił dyrektor Sebastian Sosiński. – Ten obiekt powstał również z myślą o utworzeniu miejsca do organizacji spotkań takich jak to dzisiejsze, zależy nam na tym, aby funkcja edukacyjna Prochowni przeważała nad funkcją muzealną. Warto wiedzieć, że tu właśnie mieściło się stanowisko dowodzenia obrony Modlina. Postanowiliśmy, aby nasza ekspozycja opowiadała historię okresu międzywojennego i obrony Modlina w tej przestrzeni. Jest to pierwszy tak naprawdę typowo polski okres w historii twierdzy. Temat obrony Modlina pokazujemy przy pomocy nowoczesnych multimedialnych narzędzi, a Prochownia posiada już status muzealny.
-Właściciel poznańskiej Grupy Konkret, który jest również właścicielem tej nieruchomości, zawiązał fundację, która na co dzień zajmuje się historią i turystyką. Działamy na tych dwóch płaszczyznach- mówił dyrektor Sosiński. -W przyszłym roku chcemy skupić się na okresie Księstwa Warszawskiego. Współpracujemy ze Stowarzyszeniem Historycznym Triglav, które rozwiązuje zagadki i tajemnice twierdzy. Stowarzyszenie to otrzymało od nas zgodę na prowadzenie prac badawczych i przynoszą one już pierwsze efekty. Zajęliśmy się m.in. tematem Reduty Napoleona, która moim zdaniem jest jednym z najcenniejszych obiektów twierdzy.
Dyrektor powiedział, że w ostatnim czasie dzięki pracom badawczym udało się odnaleźć orła z wojskowej czapki, z czasów Księstwa Warszawskiego, pistolet colt wz. 1911- znaleziony przy budowie parkingu prochowni, a także ckm systemu Maxima. Artefakty te poddawane są pracom konserwacyjnym i będzie można je zobaczyć w muzeum.
Aktualnie remontowana jest Brama Kadetów, a w przyszłym roku planuje się wykonanie remontu dachu na terenie koszar obronnych i wytyczenie ścieżek turystycznych w koronie wału łączącego prochownię z Wieżą Czerwoną, gdzie znajdują się okopy z 1939 r. Możemy również spodziewać się cyklu konferencji poświęconych Reducie Napoleona i konsultacji społecznych dotyczących przyszłego przeznaczenia tego obiektu. Na zakończenie dyr. Sosiński zaprosił wszystkich do obejrzenia wystawy muzealnej.
Obrona Modlina w 1939 roku jest jednym z najbardziej heroicznych epizodów wojny obronnej. Na przestrzeni lat jego rola została zmarginalizowana, a Modlin przestał istnieć w zbiorowej świadomości, jako arena ważnych historycznych wydarzeń. „Centrum Edukacji Historycznej Prochownia 197” jest miejscem wykutym z marzeń lokalnych miłośników historii, którzy za wszelką cenę chcieli przywrócić pamięć o obrońcach naszej Ojczyzny.
Duże wrażenie na zwiedzających wywiera zrekonstruowane miejsce dowodzenia twierdzą i symulacja multimedialna ataku lotniczego. Warto zobaczyć także artefakty znalezione przy pracach badawczych.
Ciekawostką jest to, że jedną z największych twierdz na świecie można zwiedzić poruszając się po całym kompleksie eko-busem. Pojazdy elektryczne zabierają na pokład 14 osób i poruszają się trasą obejmującą miejsca niedostępne dla turystów. Podczas jazdy lektor zapoznaje zwiedzających z historią obiektów budowanych przez Francuzów, Rosjan i Polaków.
Serdecznie zachęcamy do odwiedzenia Prochowni 197, obejrzenia cytadeli i zapoznania się z pamiątkami historycznymi. Muzeum zaprasza od wtorku do niedzieli w godzinach 10:00-16:00.
M.Ł.
