2 lipca 2019 r., delegacja Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej, uczestniczyła w obchodach 15-lecia wpisania Radiostacji Grimeton (w Szwecji) na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
ZOR RP reprezentowali: wiceprezes ZG - Marcin Łada oraz Członek Honorowy dr hab. Dariusz Śladowki.
Na zachodnim wybrzeżu Szwecji, w Grimeton, nieopodal miejscowości Varberg, w 1924 roku wybudowano bliźniaczą radiostację do Radiostacji Babice. Wykorzystano ten sam patent - Radio Corporation Of Amerika, urządzenia General Electric Co i alternatory systemu Alexandersona. Radiostacja Grimeton jest zatem bliźniaczo podobna do Radiostacji Babice, która działała w pobliżu Warszawy w latach 1923-1945.
Radiostacja Babice była najsilniejsza w Europie i jej budowa jest jednym z największych światowych osiągnięć Polski międzywojennej. Instalacja dała nam bezpośrednią łączność z całym światem, min. z: Ameryką, Australią, Japonią i innymi państwami. Wygrywaliśmy wówczas w Europie przetargi na dostarczanie informacji międzykontynentalnych. Jej powstanie można porównać do powstania sieci internetowej czy łączności komórkowej. Dziś trudno to sobie wyobrazić, ale przed 1923 rokiem, Polska nie miała bezpośredniej łączności ze światem i aby kontaktować się np. z USA musiała korzystać z pośrednictwa Anglii.
Polska radiostacja była większa od szwedzkiej - posiadała 10 wież (blisko 130m wysokości, ustawione były w linii co 400 m), w Szwecji jest 6, nieco inaczej u nas, zapewne ze względu na właściwości gruntu, skonstruowano podstawy masztów. Reszta jest identyczna, stąd uczestnicy zamorskiej wyprawy nie kryli wzruszenia- to przecież tak, jakby przenieśli się do Babic do roku 1923, a zatem blisko 100 lat wcześniej.
W uroczystości w Grimeton ze strony polskiej uczestniczyli nie tylko przedstawiciele ZOR RP, ale również wójt Gminy Stare Babice Sławomir Sumka (dawny członek ZOR RP), przedstawiciele: Klubu Łączności Ligi Obrony Kraju SP5KAB, przedstawiciele stowarzyszenia Park Kulturowy Transatlantycka Radiotelegraficzna Centrala Nadawcza z prezesem Jarosławem Chrapkiem i stowarzyszenia historycznego Cytadela z prezesem Dariuszem Parzyszkiem.
Delegacja została miło przyjęta przez dyrektora Szwedzkiej Radiostacji- Camillę Lugnet i pracowników radiostacji. Nawiązano także kontakty przewodniczącą Rady Miejskiej Varberg Ann-Charlotte Stenkil. Rozmawiano o perspektywach realizacji wspólnych projektów realizowanych pod egidą Unii Europejskiej i UNESCO. Na zakończenie oficjalnej części spotkania, wręczono przedstawicielom władz szwedzkich i dyrekcji muzeum Grimeton książki pt. Dzieje Urzędu Radiotelegraficznego Babice-Boernerowo- pracę zbiorową pod redakcją Jerzego Bogdana Raczka, wiceprezesa babickiego Koła ZOR RP, której współautorami są również członkowie naszej organizacji. W książce pokazano i opisano dzieje Radiostacji Babice.
Dziś Radiostacja Grimeton należy do światowego dziedzictwa kulturowego ludzkości, UNESCO stworzyło specjalną listę takich obiektów. Warto wiedzieć, że należą do nich m.in.: piramidy w Egipcie, wieża Eiffla, krakowski Wawel i Radiostacja Grimeton. Gdyby istniała Radiostacja Babice z pewnością także znalazła by się na tej liście…
Nasza walka o pamięć…
Od blisko 20 lat walczymy o zachowanie pamięci o Radiostacji Babice, a dokładniej o Wielkiej Transkontynentalnej Stacji Radiotelegraficznej usytuowanej w Babicach- Boernerowie. Przez ten czas powstało wiele książek, artykułów prasowych, audycji radiowych i telewizyjnych. Organizowaliśmy związane z radiostacją rajdy historyczne, prelekcje i gry terenowe. Rozmawialiśmy o tym zagadnieniu z dwoma Prezydentami Polski i wieloma różnymi politykami. Ponad 10 lat temu powołaliśmy do życia babickie Koło ZOR RP im. Obrońców Radiostacji Babice. Wyprawa przedstawicieli ZOR RP, wspólnie z miłośnikami historii Radiostacji Babice, do Szwecji jest kolejnym elementem naszych działań, których celem jest utworzenie Muzeum Radiostacji Babice i umieszczenie tematu radiostacji w podręcznikach do historii Polski. Warto działać razem, aby osiągnąć ten cel i zachęcamy wszystkich do współdziałania w tej sprawie. Jest to praca zarówno dla historii Polski, z której możemy być dumni, jak i dla przyszłości naszej Ojczyzny.
Warto pojechać do Grimeton
Wszystkim miłośnikom podróży polecam odwiedzenie Grimeton. Warto zobaczyć na żywo radiostację transatlantycką z dawnych lat. 130 m wieże, nawet po blisko 100 latach, stwarzają niesamowite wrażenie. Są wielkie, majestatyczne, a do tego grający na nich wiatr wytwarza stały wysoki ton, nazywany przez miejscowych „dźwiękiem Grimeton”, przypominającym dźwięk wiatru grającego na jachtowych wantach.
We wnętrzu budynku radionadawczego zachowano urządzenia z lat dwudziestych XX wieku m.in.: generator Alxandersona, szafy z urządzeniami kontrolno-pomiarowymi i klucze do nadawania sygnałów alfabetem Morse’a. Piękne mosiężne elementy podkreślają dawny styl urządzeń. Tak właśnie było kiedyś w naszych Babicach, wszystkie urządzenia działały i umożliwiały nawiązywanie bezpośredniego kontaktu z wieloma krajami. W Grimeton działają do dziś i nadal emitują sygnały. Uruchamiane są jednak tylko wyjątkowo, przy specjalnych okazjach, tak jak 2 lipca – w dzień 15-lecia umieszczenia Grimeton na liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości- UNESCO.
M.Ł.
Fot. Marcin Łada, Dariusz Śladowski
