W 2019 r., już czwarty rok z rzędu, zorganizowano akcję dotyczącą tworzenia żywego obrazu. W każdej edycji tego pięknego historycznego przedsięwzięcia, rodem z dworu księżnej Izabeli Czartoryskiej, uczestniczył Piotr Przygodzki członek okręgu Lubelskiego Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej. Co roku obrazy i scenki rodzajowe są inne, w tym roku zainscenizowano „Unię Lubelską” Jana Matejki.
O wydarzeniu dowiedzieliśmy się od wójta Gminy Końskowola Stanisława Gołębiowskiego podczas festynu „Święta Róż”14 lipca 2019 r.
Jak poinformowała redaktor Agnieszka Pytlak w czerwcowym wydaniu „Echa Końskowoli” w tym roku z inicjatywy Końskowolskiego Towarzystwa Społeczno-Regionalnego, po raz czwarty zorganizowano Końskowolską Noc Kultury. Przedstawiamy szerokie fragmenty tego artykułu, zawierają bowiem wiele informacji historycznych, które będą przydatne dla wszystkich miłośników historii Polski.
24 maja 2019 r. w godzinach wieczornych przed Gminnym Ośrodkiem Kultury zebrali się entuzjaści rodzimej historii. Pomysły Pań: Teresy Rybickiej i Teresy Orłowskiej oraz Doroty Chyl zostały z entuzjazmem przyjęte przez: mieszkańców, stowarzyszenia, organizacje i instytucje naszej gminy, które włączyły się w tworzenie tego niepowtarzalnego widowiska.
Tegoroczna Noc Kultury rozpoczęła się koncertem Gminnej Orkiestry Dętej, po którym Aleksandra Wiśniewska i Tadeusz Gryglicki, przedstawiciele Końskowolskiego Towarzystwa Społeczno-Regionalnego przywitali zebranych: widzów oraz Dwór, Gości i Włościan Księżnej Izabeli Czartoryskiej. Scenka z życia dworskiego przed GOK w Końskowoli wprowadziła nas w klimat dawnych lat. Na Nocy Kultury pojawili się kupcy z dalekich stron, aby obdarować księżną i zaoferować swoje sukna (scenkę przygotował, instruktor Gminnego Ośrodka Kultury w Końskowoli, Gminne Przedszkole w Końskowoli i Chorągiew Rycerstwa Ziemi Lubelskiej). Po krótkim spacerze ulicą Lubelską, w kościele parafialnym „spotkaliśmy” księdza Feręzewicza, który szukając sposobów na zabezpieczenie miasta od pożarów planował organizację Ogniowej Straży Ochotniczej (scenkę przygotowała Akademia Młodzieżowa).
Kolejnym etapem wieczornego spaceru była Szkoła Podstawowa w Końskowoli, gdzie z balkonu przywitał nas Chór ,,Śpiewający Seniorzy”. Melodie płynące z wysokości, wielu porwały do tańca. Po koncercie w sali gimnastycznej odbyło się wyjątkowe wydarzenie. Dla uczczenia 450. rocznicy podpisania aktu Unii Lubelskiej, w Końskowolską Noc Kultury mieliśmy szansę obejrzeć dzieło Jana Matejki „Unia Lubelska" w postaciach: obrazu wykonanego haftem krzyżykowym przez panią Grażynę Pietrasz-Kęsik oraz żywego obrazu utworzonego przez mieszkańców naszej gminy.
Historia powstania obrazu
Obraz „Unia Lubelska” – Jan Matejko namalował, aby swym dziełem uświetnić trzechsetne obchody rocznicy jej zawarcia. Rzeczpospolita Obojga Narodów Polski i Litwy trwała przez ponad dwa wieki – aż do czasu kiedy po rozbiorach zniknęła całkowicie z map. Unia zawarta w Lublinie 1 lipca w 1569 r. ujednoliciła podstawy ustrojowe obu państw. Była wyjątkowym aktem w skali europejskiej ze względu na swą trwałość, zasięg i skutki historyczne.
Artysta pracował nad tym płótnem pięć lat i ukończył go w 1869 roku. Powstał ogromny obraz, o powierzchni 15 m², który ma prawie 3 metry wysokości i ponad 5 metrów szerokości. Przedstawia wnętrze sali renesansowej Zamku Lubelskiego, wypełnione ważnymi postaciami i symbolami, które ukazują wolną i potężną Ojczyznę, przypominają czasy świetności - ku „pokrzepieniu serc Polaków".
Pani Dorota Chyl zainspirowana wyhaftowanym dziełem postanowiła wskrzesić tradycję tworzenia Żywych Obrazów - zapoczątkowaną przez księżną Izabelę Czartoryską.
Centrum obrazu zajmuje Król Zygmunt II August - (Marian Radwiłowicz) - ostatni z rodu Jagiellonów. Obok stoi Prymas Jakub Uchański (Alicja Zań) ubrany w drogocenny paliusz. Książę Michał Wiśniowiecki (Piotr Przygodzki) - trzyma chorągiew z Archaniołem Michałem - godłem Rusi, Symbolizuje ona ziemie, które w tym czasie Król Zygmunt August przyłączył do Korony. Potomkowie byli ważnymi postaciami w historii Polski. Marcin Zborowski (Marek Majewski) wypowiada słowa przysięgi i jedną rękę trzyma na Ewangeliarzu, a w drugiej dzierży dokument z tekstem aktu unii. W uznaniu zasług - Matejko uczynił go jedną z centralnych postaci. Mikołaj Radziwiłł zwany Rudym (Jerzy Stępień) - jako jedyny litewski senator nie złożył podpisu pod aktem – jego obnażony miecz jest symbolem wrogiej postawy wobec króla i Unii. Jan Herbut z Fulsztyna z berłem (Wiktor Chabora) - autportet Matejki, Roman Sanguszko (Michał Pytlak) - Litwin, dworzanin Zygmunta Augusta walczył z Moskwą i Tatarami, dlatego przedstawiony został w rynsztunku husarza. Andrzej Frycz Modrzewski (Marek Skwarek) - autor dzieła „O naprawie Rzeczypospolitej”. W nawiązaniu do idei zrównania w prawach stanu chłopskiego, mieszczańskiego i szlacheckiego obejmuje chłopa. Chłop (Marian Sadurski). Anna Jagiellonka (Katarzyna Ogórek) - siostra króla Zygmunta Augusta, późniejsza żona Króla Stefana Batorego symbolizowała kontynuację polityki dynastycznej Jagiellonów. Grupa dam dworu królowej: Zofia Tęczyńska (Beata Przepiórka) - żona Andrzeja Tęczyńskiego właściciela Konińskiej Woli (obecnie Końskowola). Dziewczynki obok Tęczyńskiej Katarzyna Skwarek, Malwinka Olszewska Beata Kościelecka (Teresa Rybicka) – domniemana córka Zygmunta I Starego, jedna z bardziej wpływowych kobiet w połowie XVI wieku. Zofia Szydłowiecka (Małgorzata Rułka) - kobieta niezwykłej urody, do tej postaci pozowała Matejce jego żona Teodora. Herburtówna (Sylwia Figiel) córka Jana Herbuta Firlejowa (Iwona Kaniewska) żona marszałka Jana Firleja, Paź (Ela Próchniak). Chłopiec (Michał Baranowski).
Ważnym symbolem na obrazie jest obecność przedstawicieli różnych religii. Dostojnicy kościoła katolickiego to: Piotr Myszkowski (Piotr Jurczyk) - mecenas ojca poezji polskiej Jana Kochanowskiego. Kardynał Stanisław Hozjusz (Janina Mazurkiewicz) symbolizuje kolebkę państwa polskiego Wielkopolskę, błogosławi zebranych. Biskup wileński Walery Protasewicz (ksiądz Emil Szurma) - zsuwa się z fotela by przyklęknąć jak wielu na tej sali, podtrzymujący go Jan Łaski (Piotr Sałęga) teolog i zwolennik zjednoczenia wyznań w jeden kościół narodowy. Najwybitniejszy działacz polskiej reformacji. Przedstawiciele protestantów: Łukasz Górka (Tomasz Rułka), Marszalek koronny Jan Firlej (Wiktor Cur). Jako przedstawiciele prawosławia: Książę Bazyli Ostrogski - Andrzej Pytlak, z synem Januszem Ostrogskim - Tomasz Czarnowski. Andrzej Tęczyński (Mateusz Kozak) - właściciel Konińskiej Woli, dla której 8 czerwca 1532 roku uzyskał z rąk Zygmunta Starego promesę na nadanie praw miejskich. Pruski Książę Albrecht Fryderyk Hohencollern (Marian Rokita) - lennik Polski.
Wśród wielu ważnych przedmiotów na obrazie znalazły się: krucyfiks trzymany przez Króla, który symbolizuje wspólną dla obu narodów wiarę. Historyczna pamiątka tego wydarzenia przechowywana jest do dziś w kościele Dominikanów w Lublinie. Paliusz zwany Racjonałem (szata liturgiczna w kościele Katolickim) spoczywający na piersiach prymasa Uchańskiego. Zgodnie z dokumentami kościelnymi wykonała go własnoręcznie Jadwiga Andegaweńska. Został uszyty na wzór jej płaszcza królewskiego. Paliusz nosi nazwę „Św. Jadwigi - króla Polski” – jest zabytkiem na skalę światową – przechowywanym na Wawelu. Ewangeliarz oparty na niewidocznym relikwiarzu ze szczątkami św. Stanisława. Według legendy ciało Patrona Polski, poćwiartowane przez pogan zjednoczyło się po śmierci – podobnie jak połączyły się Korona i Litwa w dniu Unii Lubelskiej. Porozrzucane dokumenty poprzednich Unii w Krewie i Horodle, przypominają długi i trudny proces pełnego jednoczenia się obu krajów – od unii personalnej do unii realnej. Akt Unii Lubelskiej – trzymany przez Zborowskiego.
450 lat temu po odebraniu przysięgi od wszystkich obecnych, Król śpiewając dziękczynną pieśń „Te Deum Laudamus”, udał się konno do kościoła Dominikanów w Lublinie, gdzie modlił się w kaplicy przed relikwiami Drzewa Krzyża Świętego. Oryginalny obraz Unii Lubelskiej obecnie znajduje się w Muzeum Lubelskim na zamku w Lublinie. Trafił tu po II wojnie światowej jako depozyt z Muzeum Narodowego w Warszawie. Gest ten był wyrazem podziękowania mieszkańcom i władzom Lublina za przechowanie czasie II wojny światowej obrazów: „Bitwa pod Grunwaldem” i „Kazanie Skargi”.
Gratulujemy serdecznie wszystkim organizatorom tego historycznego przedsięwzięcia, a szczególnie- członkom Końskowolskiego Towarzystwa Społeczno-Regionalnego i wójtowi Gminy Końskowola.
Fot. Olga Sułek, Janina Mazurkiewicz. Źródło: Agnieszka Pytlak „Echo Końskowoli”. M.Ł.
