6 września 2018 r. delegacja Okręgu Lubelskiego Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej uczestniczyła w lubelskim Oddziale Instytutu Pamięci Narodowej w dyskusji na temat różnych wizji wolnej Polski Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego oraz w otwarciu wystawy „Powstała, by żyć”.
ZOR RP reprezentowali: Prezes i Wiceprezes Okręgu Lubelskiego Lech Marczak, st. sierż. rez. Tomasz Dyzma oraz kpt. w st. spocz. Ryszard Gołąb.
Przed rozpoczęciem debaty, na placu przed Centrum Spotkania Kultur w Lublinie Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk wraz z wojewodą lubelskim Przemysławem Czarnkiem i dyrektorem IPN Lublin Marcinem Krzysztofikiem otworzył wystawę „Powstawała, by życ”. Wystawa opowiada o wysiłku zbrojnym, rozpoczętym w sierpniu 1914 r. przez Legiony Polskie u boku Austro-Węgier, o Korpusach Polskich w Rosji oraz Błękitnej Armii generała Józefa Hallera, sformowanej we Francji, m.in. dzięki szerokiej mobilizacji amerykańskiej Polonii. Przedstawia też zarys towarzyszącej walce intensywnej działalności politycznej i dyplomatycznej, której rezultatem było m. in. podpisanie w imieniu Polski przez Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego Traktatu Wersalskiego, kończącego I wojnę światową.
Na wystawie ukazano proces narodzin państwa polskiego, rozpoczęty w listopadzie 1918 r., w tym formowania się jego demokratycznego ustroju, zwieńczonego uchwaleniem przez Sejm Ustawodawczy konstytucji z 17 marca 1921 r. Przypomniano okoliczności kształtowania się granic Rzeczypospolitej – w ogniu walk toczonych z Ukraińcami o wschodnią Galicję, z Czechami o Śląsk Cieszyński i Litwinami o Wileńszczyznę i Suwalszczyznę, a także w wyniku powstań przeciwko Niemcom w Wielkopolsce i na Śląsku. Decydujące dla obrony niepodległości oraz ustalenia granicy wschodniej okazało się zwycięstwo w wojnie z bolszewikami w Bitwie pod Warszawą i w Bitwie nad Niemnem w 1920 roku, przypieczętowane Traktatem Ryskim z 18 marca 1921 r.
Następnie, w sali konferencyjnej lubelskiego IPN, odbyła się debata „Piłsudski i Dmowski- dwie wizje niepodległej Polski”, w której wzięli udział minister Jan Józef Kasprzyk, prof. dr hab. Zbigniew Zaporowski (UMCS) oraz dr hab. Tomasz Panfil (Oddziałowe Biuro Edukacji IPN w Lublinie). Organizatorami debaty byli: IPN Oddział Lublin, Związek Piłsudczyków oraz Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Lublinie.
Po zakończeniu tej, jakże interesującej dyskusji, został wyświetlony film „Polska Góra była ich redutą - Kostiuchnówka 1916” zrealizowany przez Leszka Wiśniewskiego, redaktora z TVP 3 Lublin. Temu wydarzeniu towarzyszyła wystawa „Józef Piłsudski w Lublinie”, która została przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Lublinie i Muzeum Lubelskiego. Celem ekspozycji, przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej w związku z tegorocznymi obchodami 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, jest ukazanie odbudowy polskiej państwowości po latach zaborów, jako sumy wysiłków i dążeń ówczesnego pokolenia Polaków – ludzi różnych stanów i o różnych sympatiach politycznych. Zarówno żołnierzy walczących pod znakiem Orła Białego na wielu frontach I wojny światowej, jak i polityków, działaczy społecznych, nauczycieli oraz twórców kultury. Na wystawie prezentowane były archiwalne zdjęcia, plakaty i mapy wraz z cytatami wypowiedzi uczestników ówczesnych wydarzeń, m.in. Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego i premiera Wincentego Witosa.
Tomasz Dyzma
