8 czerwca 2018 r. płk rez. Alfred Kabata – prezes Zarządu Głównego przeprowadził w 5 pułku chemicznym w Tarnowskich Górach wykład na temat patrona pułku gen. broni Leona Berbeckiego.
Wykład, podobnie jak było to w latach ubiegłych, odbył się w ramach obchodów Święta 5 pułku chemicznego. Audytorium stanowili żołnierze 5 pułku chemicznego, uczniowie klas mundurowych i zaproszeni goście, wśród których byli m.in.: Margarete Machata – przedstawicielka rodziny gen. L. Berbeckiego, kmdr. Jacek Barański – dowódca Centralnego Ośrodka Analizy Skażeń, Krzysztof Łoziński – członek Zarządu Powiatu Tarnogórskiego.
Wykład prezesa ZG ZOR RP zapowiedział mjr rez. Krzysztof Tomaszewski – prezes Okręgu Śląskiego.
Tematem wykładu była „Działalność gen. broni Leona Berbeckiego w latach 1914 – 1962”. W swoim wykładzie płk rez. Alfred Kabata nie tylko omówił działalność gen. Berbeckiego w tym okresie, ale dokonał charakterystyki Generała jako dowódcy i człowieka. Generał był bowiem osobą kontrowersyjną. Najtrafniej ujął to marsz. Józef Piłsudski, który niejednokrotnie zwracając się do niego mawiał: Berbecki, wy macie trudny charakter … . Marszałek Józef Piłsudski wysoko cenił gen. Berbeckiego, choć miał świadomość jego wad. Uważał jednak, że zalety jego są tak znaczące, że w obliczu nich należy zapomnieć o wadach. Świadczy o tym opinia marsz. J. Piłsudskiego z grudnia 1922 r., w której pisał: Bardzo dobry oficer o silnej woli, wielkiej odwadze i umiejętności wyciśnięcia z siebie i podwładnych bardzo wielkich wysiłków. Dla podwładnych nieznośny. Uprzedzający się do ludzi. Bardzo skłonny do faworytyzmu. (…) Meldunki nie zawsze prawdziwe. Wobec względnie niełatwego umysłu i braku wykształcenia wojskowego trzeba zawsze zadania stawiać bardzo jasno i kategorycznie. Natomiast można zawsze być pewnym, że jego energia, niestrudzona praca, uporczywa wola i umiejętność rzucenia samego siebie na szalę wypadków dać może tyle, że w wielu wypadkach trzeba zapomnieć dla jego zalet. Przeze mnie już jest wyznaczony jako pierwszy do objęcia grupy operacyjnej.
Marszałek J. Piłsudski opiniując w tym okresie wszystkich generałów zaliczył gen. Berbeckiego do grupy najlepiej ocenionych, tzn. „wyżej niż przeciętni”.
Płk rez. Alfred Kabata omówił działalność Leona Berbeckiego w Legionach Polskich, w Wojsku II RP, podczas pobytu w obozach jenieckich oraz życie w realiach PRL-u po powrocie do Polski w 1946 r.
Wyjaśnił kontrowersje związane z datą urodzin i śmierci gen. L. Berbeckiego. Część autorów jako datę urodzin podaje 28 lipca 1975 r. W rzeczywistości Leon Berbecki urodził się 28 lipca 1874 r. Błędne podawane daty urodzin może wynikać z faktu, że we własnoręcznie napisanym w 1918 r. życiorysie L. Berbecki jako datę urodzin podał 28 lipca 1875 r. Data ta została jednak kilka lat później sprostowana w jednym z Dzienników Personalnych Ministerstwa Spraw Wojskowych na datę 28 lipca 1874 r.
Rozbieżności występują także odnośnie daty śmierci Generała. Część autorów jako datę śmierci podaje 23 marca 1963 r., podczas gdy faktycznie zmarł on 23 marca 1962 r. Żeby sytuacja była jeszcze bardziej skomplikowana, to na płycie nagrobnej w Gliwicach widnieje jako data śmierci 23 lutego 1962 r. Jest to oczywisty błąd kamieniarza. Rozstrzygający dla ustalenia stanu faktycznego jest akt zgonu gen. L. Berbeckiego, a z niego jednoznacznie wynika, że zmarł on 23 marca 1962 r.
Przedstawił również ocenę gen. Leona Berbeckiego. Mówiąc o okresie legionowym płk A. Kabata stwierdził, że był on wielką indywidualnością. Cechowała go duża odwaga. Zupełnie nie dbał o osobiste bezpieczeństwo, stąd 5 odniesionych ran. Jako oficer liniowy dawał przykłady osobistego męstwa, stanowiąc wzór do naśladowania. Swą postawą w boju i doświadczeniem zyskiwał u podwładnych zaufanie i wiarę w celowość prowadzonej walki. Jako dowódca był niezwykle aktywny i szukający niekonwencjonalnych rozwiązań.
Zbyt drobiazgowe rozliczanie stawianych zadań nie wpływało pozytywnie na ich realizację. Uznać to można za jego istotną wadę. Gen. Berbecki posiadał zdolność szybkiej orientacji w złożonych sytuacjach i wydawania na ogół trafnych decyzji. To, co postanowił, starał się realizować z żelazną wolą i konsekwencją. Cechowało go duże poczucie obowiązkowości.
Dbał o sławę i dobre imię podległego mu związku taktycznego. Umiał trafiać w sytuacjach trudnych do serc żołnierskich, wyzwalając ambicję szlachetną rywalizację. Bohaterskie zachowania szeroko propagował, a wręcz gloryfikował. Ze szczególnym pietyzmem starał się utrzymywać ład i dyscyplinę w służbie, której oddawał się bez reszty. Duża wymagalność i sposób bycia polegający na posługiwaniu się dosadnym językiem żołnierskim, a zwłaszcza bezwzględność w egzekwowaniu rozkazów sprawiała, że mimo szacunku dla niego nie był dowódcą szczególnie lubianym. On jednak bez względu na to, czy był lubiany czy też nie, wszystkich bez wyjątku kochał „po swojemu”, traktując ich jak własne dzieci.
W stosunku do przełożonych lojalny, odnosił się jednak z krytycyzmem do niektórych ich poczynań. Prowadziło to do zadrażnień z tymi z nich, którzy nie cieszyli się wysokim autorytetem moralnym. Najwyższym autorytetem był dla niego Józef Piłsudski. Gloryfikował go bez umiaru, niejednokrotnie wywołując tym zażenowanie u kolegów i podwładnych. Pomimo to, w momencie zwrotnym dla losów Legionów, nie był ślepym wykonawcą woli Piłsudskiego i nie odszedł z ich szeregów. Wbrew postępowaniu większości złożył przysięgę i służył w Polskiej Sile Zbrojnej (niem. Polnische Wehrmacht). Decyzja ta, będąca swoistym aktem nielojalności wobec Piłsudskiego, świadczyła o samodzielności myślenia i kierowania się własnymi racjami. U ich źródła legł głęboki patriotyzm, nakazujący mu takie działanie, które w zaistniałej sytuacji najlepiej przysłużyć się mogło – o czym był całkowicie przekonany – wolnej i niepodległej Polsce.
Był człowiekiem stanowczym i zdecydowanym. Nie było dla niego rzeczy niemożliwych do wykonania. Dominującą cechą jego charakteru był żywiołowy temperament. Niesamowita zapalczywość i nieujarzmiona energia powodowały wybuchy złości wyładowywane w sposób bezładny. Zawsze jednak po powrocie do równowagi psychicznej potrafił jeszcze raz jasno i rzeczowo spojrzeć na problem będący przyczyną jego afektu. Dość często przyznawał się wtedy do niesłuszności swoich poprzednich ocen.
Posiadał wiele życiowego zapału, którym zarażał innych. Wyczulony na wszelką niesprawiedliwość dbał o ułożenie właściwych relacji między żołnierzami
a ludnością cywilną. Zwalczał każdy, najmniejszy nawet, przejaw patologii występujący w tych stosunkach. Stając w obronie tych, którym działa się krzywda, zyskiwał ludzką wdzięczność i szczere oddanie, przez co przyczyniał się do kształtowania pozytywnego obrazu wojska wśród ludności cywilnej.
(k)
Foto: A. Szczukiecki
